Home / Қурони Карим / Қуръон тафсири / Бақара сураси / Муборак Бақара сурасининг 50 ва 55 – оятлари тафсири

Муборак Бақара сурасининг 50 ва 55 – оятлари тафсири

images (11)

Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм

Ассалому алейкум азиз ўқувчилар. Барчангизга қувончли, файзли ва омадли дамларни тилаган ҳолда, қалбларимиз Аллоҳнинг оятлар ёғдусида нур ва ёруғликка тўлиб тошиши умидида Бақара сурасининг 50 ва 51 – оятлари таржимаси ва тафсирини эътиборингизга ҳавола этамиз:

<وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَيْنَاكُمْ وَأَغْرَقْنَا ءَالَ فِرْعَوْنَ وَأَنتُمْ تَنظُرونَ! وَإِذْ وَاعَدْنَا مُوسَى أَرْبَعِينَ لَيْلَةً ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِن بَعْدِهِ وَأَنتُمْ ظَالِمُونَ>

  1. «Ва сизлар [кириб келишингиз] билан денгизни ёриб, сизларни қутқарганимиз ва қараб турган ҳолингизда Фиръавн аҳлини сувга ғарқ қилганимиз замонни эслангиз.
  2. «Ва Мусо билан қирқ кечага ваъдалашганимиз, сўнгра сизлар у [кетгани]дан кейин ўзингизга зулм қилувчи бўлган ҳолингизда бузоқни [сиғинадиган илоҳ деб] тутганингиз пайтни эслангиз.»

Ояти кариманинг аввалида келтирилган мисолдан мурод Мусо (алайҳис салом) бани Исроилни Мисрдан олиб чиқиб кетаётганларида, Фиръавн ўз одамлари билан уларнинг ортидан қувиб келади. Шунда бани Исроил қавми денгизнинг ёнига етиб келганида, Аллоҳ таоло улар учун денгизни иккига бўлиб йўл очади ва бани Исроил ўтиб олишади. Ортларидан қувиб келаётган Фиръавн ва унинг одамлари мазкур йўлдан ўтаётганларида, Аллоҳ таоло уларни ғарқ қилиб юборади. Юқоридаги ояти каримада Аллоҳ таоло ана шу воқеани эслатмоқда.

Эллик биринчи оятда эса Мусо (алайҳис салом)нинг қирқ кун муддатида бани Исроил қавмидан узоқлашиб Аллоҳнинг ҳузурига мушарраф бўлганларида бани Исроил ўта тубан ишга қўл ургани баён этилмоқда. Ояти каримага кўра, Мусо (алайҳис салом) бани Исроилни Фиръавн чангалидан нажот бергач, Таврот битикларини қабул қилиш учун қирқ кун давомида ўз қавмини ташлаб Тур тоғига боришга амр этилди. Ушбу қисқа муддатда эса бани Исроил учун катта бир синов дуч келди. Сомирий номли бир найрангбоз шахс халқни алдаш мақсадида уларнинг олтин ва жавоҳирларидан фойдаланиб бузоқ ясади. Ушбу бузоқдан сигирнинг овози чиқар эди. Бу эса одамларни ажаблантириб, уларнинг диққат – эътиборларини ўзига жалб этди. Сўнгра Сомирий халқни олтин – жавоҳирдан ясалган мазкур бузоққа сиғинишга чорлади ва кўпчилик унга эргашишди. Улар Аллоҳни қўйиб бузоққа сиғиниш билан бир томондан ўзларига зулму жафо қилишди, бошқа томондан эса уларни Фиръавн зулмидан қутқариш учун кўп машаққатлар чеккан ҳазрати Мусо (алайҳис салом)га ҳам зулм раво кўришди.

Албатта ҳазрати Мусо Тур тоғидан қайтгач, одамлар қанчалик тубан ишга қўл уришганини англаб етишди ва Аллоҳ таоло ҳам Ўз раҳмати ила уларнинг ушбу катта гуноҳи бўлмиш ширкни кечирди.

Бу оятлардан биринчидан золимлар ҳокимиятидан қутулиш Аллоҳ таолонинг улкан неъматларидан бири эканлиги, мўминлар ушбу неъматга эришиш йўлида саъй –ҳаракатлар олиб боришлари лозимлиги ҳамда шу пайтдагина Аллоҳнинг ғойибона мадади нозил бўлишини;

Иккинчидан эса Аллоҳнинг топшириғини бажарган ҳазрати Мусо (алайҳис салом)га бани Исроил кўп зулм қилганини ўрганиб оламиз.

Энди Бақара сурасининг 52 ва 53 – оятлари таржимаси ва тафсирини кўздан кечарамиз:

<ثُمَّ عَفَوْنَا عَنكُم مِّنْ بَعْدِ ذَلِكَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ! وَإِذْ ءَاتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَالْفُرْقَانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ>

  1. «Сўнгра ўша ишдан кейин ҳам, шояд шукр қиларсизлар, деб сизлар[нинг гуноҳларингиз]дан кечдик.
  2. Ва шоядки, ҳидоят топсангиз деб, Мусога Китоб [Таврот]ни ва Фурқонни [ҳақ билан ботил-ноҳақ ўртасини ажратувчини] берганимиз вақтни эслангиз.»

Аллоҳ таолонинг Ўз бандаларига иноят қилган фазлу марҳаматларидан бири уларни гуноҳ содир этишлари биланоқ узил – кесил жазоламай, балки шояд қилган ишларидан пушаймон бўлиб, тавба қилишса деб, муҳлат беришидир. Юқоридаги оятларда баён этилган бани Исроил қавмининг ширкка юз тутиши можаросида ҳам Аллоҳ таоло уларни кечирди ва ҳазрати Мусо (алайҳис салом) раҳнамолиги неъмати учун шукрона айтишларига шароит яратиб берди.

Охирги оятда келган «Фурқон» сўзининг маъноси ҳақ билан ботилнинг ўртасини ажратувчи демакдир. Самовий китоблар ва пайғамбарлар орқали амалга оширилган мўъжизалар ҳақни ботилдан ажратадиган омиллар бўлгани учун «Фурқон» деб номланган. Аллоҳ таоло бандалар ҳидоят топишлари учун самовий китоб, йўл – йўриқ кўрсатувчи пайғамбарлар, оятлар ҳамда мўъжизалар юборган. Ушбу тартибда Аллоҳ таоло одамларга ҳужжатни тамомлаган.

Бу оятлардан биринчидан илоҳий раҳбарлар жамиятни ҳидоят ва саодат сари йўналтиришда муҳим ўринга эга эканликлари, ҳазрати Мусо (алайҳис салом) бор – йўғи қирқ кун бани Исроил қавмидан узоқлашганларида улар бузоққа сиғинишганини;

Иккинчидан эса гуноҳкор гуноҳ содир этиши билан Аллоҳ таолога эмас, балки ўзига жабр қилишини, чунки, бу ишидан Аллоҳ таолога ҳеч қандай зарар – зиён ёки наф етмаслигини ўрганиб оламиз.

Суҳбатимиз ниҳоясида Бақара сурасининг 54 ва 55 – оятлари таржимаси ва тафсири билан танишамиз:

<وَإِذْ قَالَ مُوسَى‏ لِقَوْمِهِ يَاقَوْمِ إِنَّكُمْ ظَلَمْتُمْ أَنْفُسَكُم بِاتِّخَاذِكُمُ الْعِجْلَ فَتُوبُواْ إِلَى‏ بَارِئِكُمْ فَاقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ عِندَ بَارِئِكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ! وَإِذْ قُلْتُمْ يَامُوسَى‏ لَن نُّؤمِنَ لَكَ حَتَّى‏ نَرَى‏ اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْكُمُ الصَّاعِقَةُ وَأَنْتُمْ تَنظُرُونَ>

  1. «Ва Мусо ўз қавмига: «Эй қавмим, шубҳасиз, сизлар бузоққа сиғинишингиз билан ўзингизга зулм қилдингиз. Энди Яратувчингиз томон қайтингиз [Унга тавба қилингиз] ва ўзингизни ўлдирингиз [тавба қилиб, нафсингизни машаққатли ишларга ундаш билан нафсингизнинг ҳою-ҳавасини ўлдирингиз ёки бузоққа сиғинмаган гуноҳсизларингиз бузоққа сиғиниш билан яккахудолик динидан юз ўгирганларингизни ўлдиришсин]. Бу ишингиз Яратувчингиз наздида сизлар учун яхшироқдир», деган вақтни эсланг. Шунда [Аллоҳ таоло] тавбангизни қабул қилди. Зероки, У тавбаларни ўта қабул қилувчи, раҳмлидир».
  2. Ва «Эй Мусо, Аллоҳни очиқ-ойдин кўрмагунимизча сенга асло имон келтирмаймиз», деганингиз замонни эслангиз. Шунда сизларни ўзингиз қараб турган ҳолингизда чақмоқ урди [ва сизларни ҳалок қилди].»

Ҳазрати Мусо (алайҳис салом) қирқ кун ўтиб Тур тоғидан қайтгач, бани Исроил қавми бузоқни Худо қилиб олишганини кўриб уларни икки нарса борасида огоҳлантирдилар. Биринчидан сизлар бу ишингиз билан ўзингизга зулм қилдингиз ва Аллоҳни қўйиб бузоққа сиғиндингиз. Бу ишингиз билан инсоний шаънингиз ва мукаррам мақомингизни ерга урдингиз.

Иккинчидан сизнинг гуноҳингиз тил билан ифода этиб бўлмайдиган ишдир. Зеро, ҳақни англаб, унга иймон келтира туриб, қайтадан юз ўгирдингиз, кофир бўлдингиз. Демак, сизлар муртадсиз ва жазоингиз эса қатл ҳамда дорга осилишдир.

Оятнинг давомида бани Исроилнинг яна бир гумроҳлиги, йўлдан озганлиги баён этилмоқда. Улар юқорида айтиб ўтилганидек, бир марта бузоқни Худо қилиб олишган бўлсалар, бу гал ноўрин талабни ўртага қўйиб, ҳазрати Мусо (алайҳис салом)га сенинг айтаётганларингга иймон келтиришимиз учун Худони кўзимиз билан кўришни хоҳлаймиз, дейишди.

Бани Исроилнинг бу шаккоклиги боис, Аллоҳ таоло уларни муносиб жазога тортди; ўзлари қараб турган ҳолда уларни яшин уриб, ҳалок этди.

Бу оятлардан биринчидан, ҳар бир гуноҳнинг тавбаси ўша гуноҳга муносиб шаклда бўлмоғи, жумладан худопарастликни бузоқпарастликка айлантиришнинг жазоси йиғи – сиғи қилиш ёки узр сўраш эмас, балки қатл этилиш ҳамда осилиш эканлигини;

Иккинчидан эса баъзи бир бандалар Худога иймон келтиришимиз учун уни кўришимиз керак дейишлари жоҳиллик, нодонлик ёхуд ўжарлик ва қайсарлик юзасидан эканлигини ўрганиб оламиз.

Share

Check Also

Муборак Бақара сурасининг 79 ва 84 – оятлари тафсири

Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм Ассалому алейкум азиз ўқувчилар. Барчангизга қувончли, файзли ва омадли дамларни тилаган ҳолда, …

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.