Home / Ислом тарихи / Наҳравон жанги фитнаси ва Имом Али (а.с)нинг меҳробда шаҳид бўлишлари

Наҳравон жанги фитнаси ва Имом Али (а.с)нинг меҳробда шаҳид бўлишлари

وَلَمَّا رَأَيْتَ أَنْ قَتَلْتَ النَّاكِثِينَ، وَالْقَاسِطِينَ، وَالْمَارِقِينَ، وَصَدَقَكَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ وَعْدَهُ، فَاَوْفَيْتَ بِعَهْدِهِ، قُلْتَ: أَمَا آنَ أَنْ تُخْضَبَ هذِهِ مِنْ هذِهِ،أَمْ مَتَى يُبْعَثُ اَشْقَاهَا، وَاثِقاً بِاَنَّكَ عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّكَ، وَبَصِيرَةٍ مِنْ أَمْرِكَ، قَادِمٌ عَلَى اللَّهِ، مُسْتَبْشِرٌ بِبَيْعِكَ الَّذِى بَايَعْتَهُ بِهِ، وَذَلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ.

   Ва (Талҳа ва Зубайр каби) байъат-қасамёдини бузган кимсалар, (Муовия ва унинг тарафдорлари бўлмиш) адолатсиз золимлар ва диндан чиқиб кетган Хаворижларга қарши курашганингизни ҳамда Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи)нинг сиз ҳақингизда берган ваъдаси ҳақ бўлиб чиққанини кўрган вақтингизда, Пайғамбар(саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи) билан боғлаган аҳду паймонингизга вафо қилиб, Парвардигорингиз томонидан бўлган аниқ ҳужжат билан бирга эканингизга, ўз ишингизда (ва тутган йўлингизда) маърифатга эга эканингизга ва Аллоҳнинг ҳузурига шарафёб бўлгувчи ҳамда Аллоҳ билан қилган савдонгиздан шоду хурсанд бўлгувчи эканингизга ишонган ҳолда дедингиз:

  «Бу (соқолим) бошимнинг қони билан алвон бўлиш вақти етиб келмадими? Ва қачон бу умматнинг энг бадбахти мени шаҳид қилишга юборилгай?»  «Ва мана шу буюк саодат-ютуқдир.»

  Изоҳ:  Имом Али (алайҳис салом) қўшинлари орасида Муовиянинг макру ҳийласига алданиб қолган кимсалар, уруш можароси икки томондан тайин қилинган муҳокама этувчилар орқали тўхтатилишини талаб қилганларидан сўнг, имом Али (алайҳис салом)нинг қўшинлари тарқалиб, жанг тўхтатилди.   Ҳолбуки, ушбу жангда Муовиянинг қўшинлари мағлуб бўлиши қатъий эди. Лекин нодон ва калтабин кимсалар, зулму зўравонликнинг илдизи бўлмиш Муовиянинг бутунлай енгилиб йўқ бўлишига тўсқинлик қилиб, жанг тақдирини ҳакамлар муҳокамасига топширишди.   Жанг можаросини ҳал қилиш учун Муовия томонидан тайин этилган маккор Амр ибн Ос, имом Али (алайҳис салом) қўшинлари орасида ушбу масалага юзаки қаровчи ва нодон кимсалар томонидан тайин этилган Абу Мусо Ашъарийга фириб берганидан сўнг, бу нодон кимсалар ушбу жангда Муовиянинг макру ҳийласига алданиб қолганликларини ва жанг можаросини икки муҳокама этувчига топширганликлари нотўғри эканлигини тушунишди.   Шундан сўнг имом Али (алайҳис салом)га муҳокама этувчиларни нима учун қабул қилдингиз, бу иш буюк гуноҳдир, бу буюк гуноҳга йўл қўйганимиз учун, сиз ҳам ва биз ҳам диндан чиқиб кофир бўлдик, шунинг учун тавба қилишимиз керак, дея ул зотни айбдор қилишди.   Шунда имом Али (алайҳис салом) ушбу нодон кимсаларнинг бу эътиқоди нотўғри эканлиги борасида уларни огоҳлантириб, шундай дедилар: «Мен сизларни Муовиянинг бу иши макру ҳийладир ва сизлар бу ҳийла билан имтиҳон қилиндингиз, холос, (жангни давом эттиринглар, мабодо бу макру ҳийла билан алданиб қолмангиз) деб, огоҳлантирган эдим. Лекин сизлар сўзимга қулоқ бермай, менинг фармонимдан бош тортингиз.»   Шундан сўнг, ўша калтабин, нодон кимсалар имом Али (алайҳис салом)нинг қўшинлари орасидан ажралиб чиқиб, Хавориж яъни: диндан чиққан кишилар деб номланиб, жиноятчи гуруҳга айланишди ва имом Али (алайҳис салом)ни дўст тутиб, у ҳазратга эргашган инсонларни ноҳақлик юзасидан қатл эта бошлашди. Жиноятчиликни ҳатто шу даражага етказишдики, имом Али (алайҳис салом)ни дўст тутган бир инсонни гуноҳсиз ўлдириб, унинг ҳомиладор аёлининг қорнини ёриб, ичидан боласини чиқариб, найза учига илиб, юқорига кўтариб қўйишди. Гуноҳи бўлмаган кўп инсонларни имом Али (алайҳис салом) ни дўст тутиб, у ҳазратга эргашганликлари учун ноҳақ қатл этишди.   Имом Али (алайҳис салом) уларни бу эгри ва ноҳақ йўлдан қайтариш учун улар томонга йўллаган кишиларни ўлдириб, ноҳақ қонини тўкишди. Шунда имом Али (алайҳис салом) ушбу нодон кимсалар учун ҳеч қандай узру баҳона қолдирмай, ҳужжатни поёнига етказганларидан сўнг, қолган қўшинлари билан уларни тор-мор қилиш учун улар томон йўл олдилар.   Имом Али (алайҳис салом)нинг қўшинлари ўша нодон кимсалардан ташкил топган қўшин билан Наҳравон номли маконда тўқнашадилар ва шунинг учун бу жанг Наҳравон жанги деб номланди.   Ушбу жангда имом Али (алайҳис салом) ҳақ йўлдан оғган, жиноятчи хавориж гуруҳини тор-мор қиладилар ва имом Али (алайҳис салом) ушбу жанг борасида шундай буюрадилар: «Мен бу жангда фитна-бузғинчилик кўзини косасидан суғириб чиқардим.»   Оқибат, Наҳравон жангида қатнашиб, ўша жангдан қочиб қутулган ва хавориж гуруҳидан бўлган Абдур Раҳмон ибн Мулжам, муборак Рамазон ойининг ўн тўққизинчи куни имом Али (алайҳис салом) эрталабки субҳ (бомдод) намозини Кўфа масжидида жамоат билан ўқиётганларида, биринчи саждадан бош кўтариб, иккинчи саждага бормоқчи бўлганларида орқаларидан келиб, муборак бошларининг ўртасига заҳарланган қилич билан бир зарба уради, шунда имом иккинчи саждага бора олмайдилар ва шунинг билан масжиднинг меҳробида бўлганларида муборак бошларидан тўкилган қизил қон билан соқоллари алвон бўлади ва уч кундан сўнг заҳарли қилич билан урилган зарба сабабли шаҳид бўладилар.   Пайғамбаримиз Муҳамммад (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи) имом Али (алайҳис салом)нинг мана шундай йўсинда шаҳид бўлишлари борасида у зотни олдиндан қуйидагича хабардор қилган эдилар:

 عَنْ عُثْمَانَ بْنِ صُهَيْبٍ، عَنْ اَبِيهِ، قَالَ: قَالَ عَلِىٌّ قالَ لِى رَسُولُ اللهِ(ص): مَنْ أَشْقَى الأَوَّلِينَ؟ قُلْتُ: عَاقِرُ النَّاقَةِ قالَ صَدَقْتَ، فَمَنْ أَشْقَى الآخَرِينَ؟ قُلتُ: لَا عِلْمَ لِى يَا رَسُولَ اللهِ، قالَ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّمَ: الَّذِى يَضْرِبُكَ عَلَى هَذِهِ – وَ أَشَارَ بِيَدِهِ اِلَى يَافُوخِهِ – وَ كانَ عَلِىٌّ يَقُولُ: وَدَدْتُ أَنَّهُ قَدْ اِنْبَعَثَ أَشْقَاكُمْ فَخَضِبَ هَذِِهِ مِنْ هَذِهِ يَعْنِى لِحْيَتَهُ مِنْ دَمِ رَأسِه

  Усмон ибн Суҳайб ўз отасидан шундай ривоят қилганки, имом Али (алайҳис салом) дедилар: Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи)менга шундай марҳамат қилдилар: «Илгаригиларнинг энг бадбахти кимдир? Дедим: (Солиҳ Пайғамбар (алайҳис салом)нинг) туясини сўйган кимса. Пайғамбар (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи): Рост дедингиз, сўнггиларнинг энг бадбахти кимдир? деб марҳамат қилдилар. Дедим: эй расулуллоҳ! Менга маълум эмас, Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи) шундай буюрдилар: сизнинг бошингизнинг ўртасига (фарқига)  урадиган кимса (сўнггиларнинг энг бадбахти)дир деб ўзларининг муборак бошларининг фарқига ишора қилдилар».    Ва (шундан сўнг) имом Али (алайҳис салом) доим шундай дер эдилар: «Сизларнинг энг бадбахтингиз юборилишини ва шу билан соқолимни бошимнинг қонидан алвон қилишини истар эдим.»  Яъни; доим шаҳид бўлиш замонининг интизорида эдилар ва айрим имонли кишилар мана шундай даражага эга эканликлари ва Аллоҳга берган аҳду паймонларига содиқ бўлиб, Аллоҳ йўлида шаҳид бўлишни кутиб турганликлари хусусида ояти карима зикр қилинди.   Имом Али (алайҳис салом) бу уч тоифа, яъни: Нокисийн (байъат-қасамёдини бузган кимсалар), Қоситийн (адолатсиз, золимлар: Муовия ва унинг тарафдорлари) ва Мориқийн (диндан чиқиб кетган Хавориж гуруҳи)га қарши жанг қилиш борасида шундай марҳамат қилдилар:

عَنْ عَلِىٍّ قالَ: أَمَرَنِى رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَسَلَّمَ بِقِتَالِ النَّاكِثِينَ وَ الْمَارِقِيْنَ وَ الْقَاسِطِينَ

  «Имом Али (алайҳис салом) дедиларки, Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи) байъат-қасамёдини бузган ва диндан чиқиб кетган (Хавориж гуруҳи) ҳамда адолатсиз, золим кимсаларга қарши жанг қилишни менга амр қилдилар». Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи) ўз аҳли-байтлари  (хонадонлари) бўлмиш имом Али, ҳазрати Фотима, имом Ҳасан ва имом Ҳусайн (алайҳимус салом)га қарши жанг қилиш ва улар билан сулҳ-тинчликда бўлиш борасида шундай буюрадилар:

عَنْ زَيدِ بْنِ أَرْقَمَ قالَ: قالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَسَلَّمَ: لِعَلِىٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَينِ: أَنَا حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَكُمْ وَ سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَكُمْ

  «Зайд ибн Арқам ривоят қилиб дедики, Расулуллоҳ (саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи) имом Али, ҳазрати Фотима, имом Ҳасан ва имом Ҳусайн (алайҳимус салом)га хитоб қилиб шундай марҳамат қилдилар: Мен сизлар билан жанг қилган кимсага қарши жангда бўлурман ва сизлар билан сулҳу сафо ва тинчликда бўлган кишига нисбатан сулҳу сафода бўлгайман».

Share

Check Also

Ислом тариxининг қора саҳифалардан бири-1

Бисмиллоҳир Раҳмонир Раҳим Ўттиз иккинчи ҳижрий сана. Қудратли Ислом давлатининг пойтахти Мадинаи Мунаввара шаҳри. Ўша …

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.