БИСМИЛЛАҲИР РОҲМАНИР РОҲИЙМ
Инсоннинг Нажоткор мактабидаги хусусияти ҳақида
Инсон эркин фикрлайдиган, мустақил, ўзини тузатган ва абадийдир.
Аллоҳнинг Калом: Менинг бандаларимга хушхабар бергин: Улар турли сўзларни яхши тинглайдиган, кейин эса энг яхши сўзларга эргашадиган кишилардир. Ана ўшалар Аллоҳ ҳидоят қилган кишилардир ва ўшаларгина ақл эгаларидирлар.
Нажоткорнинг сўзи: Бошқанинг қули бўлма! Зероки, Аллоҳ сени ҲУР ва ЭРКИН яратган.
Инсон, Ихтиёр ва Эркинлик: Эркинлик – бу инсон ҳаётининг энг катта томони ҳамда унинг ўсиши ва такомил топишининг негизи ва одамларнинг юқорига кўтарилиши учун энг катта платформадир. Агар амалда эркинлик ва танлов бўлмаса, инсон вужудининг энг муҳим қисми, яъни ақлнинг қадр-қиймати ва асллиги ўртадан кўтарилади ва агар инсон эркин ҳолда ўз ақлининг талабига кўра амал қила олмаса, унда ақлдан нима наф кўради?
Инсон ихтиёр ва эркин ирода соҳиби эканига энг яхши далил – бу инсоннинг виждони, айниқса кўп инсонлар учун бирор нотўғри ишдан кейин пайдо бўладиган пушаймонлик ҳолатидир ва бу пушаймонлик инсон амалининг мажбурийлигига тўғри келмайди.
Инсон ва унинг ўзини тузатишдаги конструктив роли: Инсон ихтиёр ва эркин ирода соҳиби бўлгани учун ўзи хоҳлаганидек ўзлигини яратади.
Ўлим бу ҳаётнинг сўнги: Ўлим инкор этиб бўлмас бир оқибатдир ва бир кун келиб ҳаммамиз ўламиз.
Ўлим ўзи нима?
- Ўлим – бу инсоннинг такомил топиш ва давом этиш йўлидир.
- Ўлим – бу эгнидаги кийимни алмаштиришдир.
- Ўлим – бу қафасдан чиқишдир.
- Ўлим кўприкка ўхшайди [бир жойдан иккинчи жойга ўтиш учун].
- Ўлим – бу Аллоҳ таолонинг марҳамати ва мағфиратига ноил бўлишдир.
- Ўлим – бу боқий оламга сафар қилиш ва абадий неъматларга етишишдир.
- Ўлим – бу доимий халос бўлиш ва абадий осудаликдир.
Хўш, ўлим шундай яхши ҳолат экан, унда нега биз ўлимдан қўрқамиз?
Зероки:
- Биз ўлимнинг ҳақиқатини билмаймиз.
- Кўп гуноҳлар қилганмиз.
- Дунёсеварлик, дунёга кўнгил қўйишлик ва узун орзу-ҳаваслар бизни руҳий ва ахлоқий тушкунликка дучор этган.
Шундай қилиб, биз ўлимга тайёр бўлишимиз учун нима қилишимиз керак?
- Умрнинг ўтишига, фурсат ва имкониятларни қўлдан беришга нисбатан ҳасос [қизғанувчан] бўлишимиз керак.
- Ўлимни эслаш билан дунёдан кўнгил узайлик.
- Иззатли ва шарафли ўлимнинг фикрида бўлайлик, хор ва зиллатли ҳаёт кечиришнинг эмас.