Ғадийр Хум хутбасининг тўлиқ матни

Related Articles

Ислом умматининг 73 фирқага бўлиниши ҳақидаги ҳадиснинг таҳлили (9)

Iyun 7, 2023

Ислом умматининг 73 фирқага бўлиниши ҳақидаги ҳадиснинг таҳлили (8)

Iyun 6, 2023

Ислом умматининг 73 фирқага бўлиниши ҳақидаги ҳадиснинг таҳлили (7)

Iyun 5, 2023

БИСМИЛЛАҲИР РОҲМАНИР РОҲИЙМ

Ғадийр хутбаси – пайғамбаримиз Муҳаммад Расулуллоҳ ^{(соллаллоҳу алайҳи ва олиҳи васаллам)}нинг Ҳажжатул видода яъни видолашув ҳажида Ғадийр Хум номли жойда сўзлаган нутқлари бўлиб, уни 120 мингдан ташкил топган кишилар орасида ўқиганлар. Аллоҳ таолонинг амри билан ўқилган бу хутбада Пайғамбаримиз (с.а.в) ақидавий, ижтимоий ва шаръий аҳкомларни қисқача баён қилиш билан бирга ҳазрат Али ^{(алайҳис салом)}ни ўз ворислари сифатида мусулмонларга таништирдилар ва кейин эса одамларга амирул мўъминин, яъни мўминлар амири сифатида у зотга байъат қилишни буюрдилар. Мазкур хутба тугаши билан бу буюк ҳодиса-воқеанинг шаъни-мартабаси ҳақида «Бугун мен сизлар учун динингизни комил қилдим ва сизларга неъматимни тўла-тўкис қилиб бердим ва сизлар учун ислом дин бўлишига рози бўлдим» Моида сурасининг учинчи ояти нозил бўлди. Ўша куни Сарвари коинот барча ҳозир бўлганларга бу маросимда қатнашмай ғойиб бўлганларга етказиб қўйишни, қолаверса, барча ота-оналарга қиёматгача ўз фарзандларига етказишни буюрдилар.

Ушбу ўта чуқур маъно-мазмунли хутба бўлиб, Аллома Аминий ўзининг «Ғадийр» номли китобида бу ҳадисни бир юз ўн саҳоба ривоят қилганлигини ва шунингдек, ушбу хутба ёки ҳадис уч юз олтмиш нафар ислом уламолари, уларнинг аксарияти Аҳли суннатга мансуб бўлган уламолар тарафидан турли китобларда келтирилганлигини айтганлар. Ушбу хутба Аҳли суннат олимларининг тафсир, тарих ва ҳадис китобларининг кўпларида келтирилган. Ҳатто буюк бир гуруҳдан иборат ислом уламолари мазкур «Ғадийр хутбаси» ҳақида мустақил китоблар битганлар. Жумладан қимматли, арзирли ва нодир китобнинг муаллифи бўлмиш аллома Аминий ўзининг мазкур китобида «Ғадийр ҳадиси» ҳақида алоҳида китоб ёзган ислом уламоларидан йигирма олти нафарнинг номини келтирган.

Ғадийр хутбаси Сарвари оламдан турли санадлар билан ривоят қилингани учун ушбу ҳадис ул ҳазратдан содир бўлгани қатъий ва муқаррар. Шунинг учун Ғадийр хутбаси мутавотир ҳадислар қаторидан жой олган. Ушбу ҳақиқатни ҳам айтиш лозимки, айрим Аҳли суннат уламолари Ғадийр хутбасини тўлиқ шаклда келтирмай, унинг фақат бир қисминигина Пайғамбаримиз (с.а.о)дан ривоят қилинган ҳадис сифатида ўз китобларида келтирганлар. Бироқ баъзилари эса ушбу хутбани тўла-тўкис ҳолда ривоят қилиб келтирганлар.

Биз ҳам ушбу ўзбек тилида битган асаримизда Ғадийр хутбасининг ҳақини тўла-тўкис адо этиш ниятида хутбанинг тўлиқ матнини келтиришга қарор қилдик. Ғадийр хутбаси ўн бир қисмдан иборат бўлиб, уни тўлиқ ҳолда эътиборингизга тақдим этамиз.

Биринчи қисм: Аллоҳ таолога ҳамду сано

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي عَلَا فِي تَوَحُّدِهِ وَدَنَا فِي تَفَرُّدِهِ وَجَلَّ فِي سُلْطانِهِ وَعَظُمَ فِي أَرْکانِهِ، وَأَحَاطَ بِکُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا وَهُوَ فِي مَکانِهِ وَ قَهَرَ جَميعَ الْخَلْقِ بِقُدْرَتِهِ وَبُرْهانِهِ، حَميداً لَمْ يزَلْ، مَحْموداً لَا يَزَالُ (وَمَجِيدًا لَايَزُولُ، وَمُبْدِئًا وَمُعِيدًا وَکُلُّ أَمْرٍ إِلَيْهِ يَعُودُ). بَارِئُ الْمَسْمُوکَاتِ وَدَاحِي الْمَدْحُواتِ وَجَبَّارُ الْأَرَضِينَ وَالسَّمَاوَاتِ، قُدُّوسٌ سُبُّوحٌ، رَبُّ الْمَلائکَةِ وَالرُّوحِ، مُتَفَضِّلٌ عَلَىٰ جَمِيعِ مَنْ بَرَأَهُ، مُتَطَوِّلٌ عَلَىٰ جَمِيعِ مَنْ أَنْشَأَهُ. يَلْحَظُ کُلَّ عَيْنٍ وَالْعُيُونُ لاتَرَاهُ.

Ягоналигида юксак, ёлғизлигида махлуқотларга яқин бўлган, ҳукмронлигида улуғвор ва яратган устунларида буюк бўлган ҳамда Ўз маконида ҳаракатланмай ҳар бир нарсани илм жиҳатидан қамраб олган, Ўз куч-қудрати ва қатъий далил-ҳужжати билан барча мавжудотларга ғолиб келган Аллоҳга ҳамду сано бўлсин.

У доимо олқиш ва мақтовга сазовор бўлган ва сазовор бўлгайдир, Унинг юксаклиги ва буюклигининг охири йўқдир. Яратишнинг бошланиши ва якун топиши Ундандир ва ҳамма нарса Унинг ҳузурига қайтгайдир.

У осмонларнинг яратувчиси, ерларнинг кенг ёйгувчиси ва уларнинг ҳукмдоридир. У яратилганларнинг хусусиятларидан йироқ ва пок-муназзаҳдир ҳамда пок-муназзаҳлигида барчанинг мақтов-олқишидан устундир. У фаришталарнинг ва Руҳнинг [ҳазрат Жаброилнинг] Парвардигоридир. Ўзи яратганларининг барчасига зиёда ато этувчи, Ўзи вужудга келтирганларининг ҳаммасига неъмат бергувчидир. У ҳар бир кўзни кўради ва кўзлар уни ҳеч қачон кўрмайдилар.

کَريمٌ حَلِيمٌ ذُو أَنَاتٍ، قَدْ وَسِعَ کُلَّ شَيْءٍ رَحْمَتُهُ وَمَنَّ عَلَيهِمْ بِنِعْمَتِهِ. لَا يَعْجَلُ بِانْتِقامِهِ، وَلَا يُبادِرُ إِلَيْهِمْ بِمَا اسْتَحَقُّوا مِنْ عَذَابِهِ. قَدْ فَهِمَ السَّرآئِرَ وَعَلِمَ الضَّمائِرَ، وَلَمْ تَخْفَ عَلَيْهِ اَلْمَکْنُونَاتُ وَلَا اشْتَبَهَتْ عَلَيْهِ الْخَفِيَّاتُ. لَهُ الْإِحَاطَةُ بِکُلِّ شَيْءٍ، وَالغَلَبَةُ عَلَىٰ کُلِّ شَيْءٍ وَالقُوَّةُ فِي کُلِّ شَيْءٍ وَالقُدْرَةُ عَلَىٰ کُلِّ شَيْءٍ وَلَيْسَ مِثْلَهُ شَيْءٌ. وَهُوَ مُنْشِئُ الشَّيْءِ حِينَ لَاشَيْءَ دَائِمٌ حَيٌّ وَقَائِمٌ بِالْقِسْطِ، لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَکِيمُ.

У карамли, ҳалим ва сабрли Зотдир. Унинг раҳмати ҳар бир нарсани қамраб олган ва У Ўз неъмати билан уларга инъом этган. У интиқом олишда шошмайди ва Унинг азобига лойиқ бўлганларнинг жазосини тезлаштирмайди. У яширин сирларни тушуниб туради ва одамларнинг замирини [ички оламини] билади. Яширин нарсалар Унга махфий бўлмай, сирлар эса Унга беркитилган эмасдир. Ҳар бир мавжудотни иҳота қилиш ва ҳар бир нарса устидан ҳукмронлик Унга хосдир. Ҳар бир нарсадаги куч-қувват ва ҳар бир ишга қодирлик Уникидир. Ҳеч бир нарса Унга ўхшаш эмасдир ва У ҳар бир нарсанинг йўқ бўлган вақтда яратувчисидир. У мангу, тирик ва адолат юзасида ҳукм қилувчи Зотдир. Ундан ўзга илоҳ йўқ. У енгилмас ва ҳикматли Зотдир.

جَلَّ عَنْ أَنْ تُدْرِکَهُ الْأَبْصَارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ وَهُوَ اللَّطِيفُ الْخَبِيرُ. لَا يَلْحَقُ أَحَدٌ وَصْفَهُ مِنْ مُعَايَنَةٍ، وَلَا يَجِدُ أَحَدٌ کَيْفَ هُوَ مِنْ سِرٍّ وَعَلَانِيَةٍ إِلَّا بِمَا دَلَّ عَزَّوَجَلَّ عَلَىٰ نَفْسِهِ.

Кўзлар Уни кўришдан ожиздирлар ва У эса кўзларни идрок этади [кўради]. У ингичка нарсалардан огоҳ ва хабардор Зотдир. Ҳеч ким кўриш орқали Унинг васфига ета олмайди, [яъни Уни кўришдан ҳеч ким уни тасвирлай олмайди] ва ҳеч ким У қандай эканлигини яширин ва ошкора идрок этолмайди, магар Аллоҳ азза ва жалла Ўзига ишора қилиб таништирган миқдорича таний олади.

وَأَشْهَدُ أَنَّهُ اللهُ الَّذِي مَلَأَ الدَّهْرَ قُدْسُهُ، وَالَّذِي يَغْشَىٰ الْأَبَدَ نُورُهُ، وَالَّذِي يَنْفِذُ أَمْرَهُ بِلَا مُشَاوَرَةِ مُشِيرٍ وَلَا مَعَهُ شَرِيكٌ فِي تَقْديرِهِ وَلَايُعَاوَنُ فِي تَدْبيرِهِ. صَوَّرَ مَا ابْتَدَعَ عَلَىٰ غَيْرِ مِثَالٍ، وَخَلَقَ مَا خَلَقَ بِلَا مَعُونَةٍ مِنْ أَحَدٍ وَلَا تَکَلُّفٍ وَلَا احْتِيَالٍ. أَنْشَأَهَا فَکانَتْ وَبَرَأَهَا فَبانَتْ.

Ва мен гувоҳлик бераманки, У «Аллоҳ» бўлиб, Унинг пок-муназзаҳлиги бутун замонларни тўлдирган, Унинг нури абадийликни қамраб олган, Ўзининг амр-фармонини маслаҳатчининг маслаҳатисиз амалга оширган, ҳар бир ишни белгилаб қўйишида Унинг билан бирга шериги бўлмаган ва борлиқ оламни бошқаришида ёрдам олмаган Зотдир. У яратган нарсаларига намунасиз сурат-шакл берган ва Ўзи яратган нарсаларни ҳеч кимнинг ёрдамисиз, машаққатсиз ва ечимсиз яратган Зотдир. У борлиқ оламни вужудга келтирди, оқибат олам мавжуд бўлди ва борлиқ оламни пайдо қилди, оқибат у пайдо бўлди.

فَهُوَ اللهُ الَّذِي لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ الْمُتْقِنُ الصَّنْعَةَ، الْحَسَنُ الصَّنيعَةِ، الْعَدْلُ الَّذِي لَا يَجُورُ، وَالْأَکْرَمُ الَّذِي تَرْجِعُ إِلَيْهِ الْأُمُورُ.

Демак, У «Аллоҳ» шундай зотки, Ундан ўзга илоҳ йўқдир. У яратишни мустаҳкам қилувчи, яратиши гўзал бўлган Зотдир. У зулмни бандаларига раво кўрмайдиган адолатли ва барча ишлар Унга қайтадиган ўта кароматли [улуғвор] Зотдир.

وَأَشْهَدُ أَنَّهُ اللهُ الَّذِي تَوَاضَعَ کُلُّ شَيْءٍ لِعَظَمَتِهِ، وَذَلَّ کُلُّ شَيْءٍ لِعِزَّتِهِ، وَاسْتَسْلَمَ کُلُّ شَيْءٍ لِقُدْرَتِهِ، وَخَضَعَ کُلُّ شَيْءٍ لِهَيْبَتِهِ. مَلِكُ الْأَمْلَاكِ وَ مُفَلِّكُ الْأَفْلاكِ وَمُسَخِّرُ الشَّمْسِ وَالْقَمَرِ، کُلٌّ يَجْرِي لأجَلٍ مُسَمًّى. يُکَوِّرُ اللَّيْلَ عَلَىٰ النَّهَارِ وَيُکَوِّرُ النَّهَارَ عَلَىٰ الَّليْلِ يَطْلُبُهُ حَثِيثاً. قَاصِمُ کُلِّ جَبَّارٍ عَنِيدٍ وَمُهْلِكُ کُلِّ شَيْطَانٍ مَرِيدٍ.

Ва мен гувоҳлик бераман, У «Аллоҳ» шундай Зотки, ҳар бир мавжудот Унинг буюклиги олдида хоксор бўлган, ҳар бир нарса Унинг иззат ва енгилмаслиги баробарида бўйин эгган ва ҳар бир мавжудот Унинг куч-қудрати қаршисида таслим бўлиб, Унинг ҳайбати ва улуғлиги олдида бўйсунгандир. У борлиқ оламнинг Подшоси, коинотларнинг Бошқарувчиси ҳамда қуёш ва ойнинг Бўйсундирувчисидир. Уларнинг ҳар бири муайян муддатгача (яъни, Қиёмат қойим бўлгунича) ҳаракатланар. У кечани кундузга айлантиради ва кечанинг кетидан тезлашиб бораётган кундузни тунга айлантиради. У ҳар бир исёнкор золимнинг Синдирувчиси ва ҳар бир қувилган шайтоннинг ҳалок Қилувчисидир.

لَمْ يکُنْ لَهُ ضِدٌّ وَلَا مَعَهُ نِدٌّ أَحَدٌ صَمَدٌ لَمْ يلِدْ وَلَمْ يُولَدْ وَلَمْ يکُنْ لَهُ کُفْوًا أَحَدٌ. إلَـٰهٌ واحِدٌ وَرَبٌّ مَاجِدٌ يَشَاءُ فَيُمْضِي، وَيُرِيدُ فَيَقْضِي، وَيَعْلَمُ فَيُحْصِي، وَيُمِيتُ وَيُحْيِي، وَيُفْقِرُ وَيُغْنِي، وَيُضْحِكُ وَيُبْکِي، وَيُدْنِي وَيُقْصِي وَيَمْنَعُ وَيُعْطِي، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلَىٰ کُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ.

Унга бирор зид ва қарама-қарши бўлмаган ҳамда Унинг билан бирга бирор тенг ва ўхшаш йўқдир. У ягона ва беҳожатдир. У туғмаган ва туғилмаган ҳам. Ва ҳеч ким У зотга тенг эмасдир. У ягона Тангри ва улуғвор Раббдир. У хоҳласа, бас амалга оширади. У ирода қилса, демак ҳукм қилади. Ҳар бир нарсани билиб ҳисоблайди. У ўлдиради ва тирилтиради. У камбағал-муҳтож ва бой қилади. У кулдиради ва йиғлатади. У яқинлаштиради ва узоқлаштиради. У тўсади ва ато этади. Мулку подшолик Уникидир ва ҳамду сано Унга хосдир. Барча яхшиликлар Унинг қўлидадир ва У ҳар бир нарсага қодир Зотдир.

يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ، لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْغَفَّارُ. مُسْتَجِيبُ الدُّعَاءِ وَمُجْزِلُ الْعَطَاءِ، مُحْصِي الْأَنْفَاسِ وَ رَبُّ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ، الَّذِي لَايُشْکَلُ عَلَيْهِ شَيْءٌ، وَلَايَضْجِرُهُ صُرَاخُ الْمُسْتَصْرِخِينَ وَلَا يُبْرِمُهُ إِلْحَاحُ الْمُلِحِّينَ.

У кечани кундузга киритур ва кундузни кечага киритур. Ундан ўзга илоҳ йўқ. У енгилмас ва ўта мағфиратли Зотдир. У дуони ижобат Қилувчи, ато ва беришни зиёда Этувчи ва нафасларни Санагувчи ҳамда жинлар ва инсонларнинг Парвардигоридир. У шундай Зотки, ҳеч нарса Унга мушкул ва қийин бўлмас, фарёд этувчиларнинг фарёду ҳайқириғи Уни безовта қилмас ва қаттиқ туриб олувларнинг қистов-талаблари Уни толиқтирмас.

الْعاصِمُ لِلصَّالِحينَ، وَالْمُوَفِّقُ لِلْمُفْلِحِينَ، وَمَوْلَى الْمُؤْمِنِينَ وَرَبُّ الْعَالَمِينَ. الَّذِي اسْتَحَقَّ مِنْ کُلِّ مَنْ خَلَقَ أَنْ يَشْکُرَهُ وَيَحْمَدَهُ (عَلَىٰ کُلِّ حالٍ)

У солиҳларни Асровчи, нажот топгувчиларга муваффақият Берувчи, мўминларнинг Раҳнамоси ва оламларнинг Раббидир. У ҳар қандай ҳолда ҳам Ўзи яратган ҳар бир мавжудотнинг Унга шукр қилишига ҳамда ҳамду сано ва мақтов айтишига лойиқ бўлган Зотдир.

أَحْمَدُهُ کَثِيراً وَأَشْکُرُهُ دَائِمًا عَلَىٰ السَّرَّآءِ والضَّرَّآءِ وَالشِّدَّةِ وَالرَّخآءِ، وَأُومِنُ بِهِ و بِمَلَائِکَتِهِ وکُتُبِهِ وَرُسُلِهِ. أَسْمَعُ لِأَمْرِهِ وَاُطِيعُ وَأُبادِرُ إِلَىٰ کُلِّ مَا يَرْضَاهُ وَأَسْتَسْلِمُ لِمَا قَضَاهُ، رَغْبَةً فِي طَاعَتِهِ وَخَوْفًا مِنْ عُقُوبَتِهِ، لِأَنَّهُ اللهُ الَّذِي لَا يُؤْمَنُ مَکْرُهُ وَلَايَخَافُ جَوْرُهُ.

Мен Унга кўп ҳамду сано айтиб, Унга доимо хурсандчилик ва қийинчиликда ҳам, оғирлик ва енгилликда ҳам шукр қилурман ва Унга, фаришталарига ва йўлламиш китоблари-ю пайғамбарларига иймон келтираман. Унинг амр-фармонига қулоқ солиб итоат қиламан ва Унинг розилигини жалб этадиган ҳар бир нарса томон шошиламан ҳамда Унинг қилган ҳукмига таслим бўламан. Бу ишларни Унинг итоатига иштиёқманд бўлганим ва Унинг уқубатидан қўрққаним учунгина бажараман. Зеро, У Аллоҳ шундай Зотки, ҳеч ким Унинг макридан омонда бўлмас ва Унинг зулмидан [зулм қилинмагани учун] қўрқмас.

Иккинчи қисм: Юқори аҳамиятли иш учун Аллоҳнинг амр-фармони

وَأُقِرُّ لَهُ عَلَىٰ نَفْسِي بِالْعُبُودِيَّةِ وَأَشْهَدُ لَهُ بِالرُّبُوبِيَّةِ، وَأُؤَدِّي مَا أَوْحَىٰ بِهِ إِلَيَّ حَذَراً مِنْ أَنْ لَا أَفْعَلَ فَتَحِلَّ بِي مِنْهُ قارِعَةٌ لَا يَدْفَعُهَا عَنِّي أَحَدٌ وَإِنْ عَظُمَتْ حِيلَتُهُ وَصَفَتْ خُلَّتُهُ

Энди эса ўзимнинг банда эканлигимга иқрор бўлиб, Унинг Парвардигор эканлигига гувоҳлик бераман ва У менга ваҳий қилган нарсани адо этаман, токи уни бажармасам, мендан ҳеч ким олиб ташлолмайдиган азоб бошимга келишидан сақланиш учун [ўша илоҳий мажбуриятни адо этаман] агарчи ўша кишининг куч-қуввати улкан ва (мен билан) дўстлиги холис бўлса-да.

– لَا إِلٰهَ إِلَّا هُوَ – لِأَنَّهُ قَدْ أَعْلَمَنَي أَنِّي إِنْ لَمْ أُبَلِّغْ ما أَنْزَلَ إِلَيَّ فِي حَقِّ عَلِيٍّ فَمَا بَلَّغْتُ رِسَالَتَهُ، وَقَدْ ضَمِنَ لِي تَبارَكَ وَتَعَالَىٰ الْعِصْمَةَ مِنَ النَّاسِ وَهُوَ اللهُ الْکَافِي الْکَرِيمُ.

– Ундан ўзга илоҳ йўқ. Зеро, У дарҳақиқат, менга шуни маълум қилдики, агар Али ҳақида менга нозил қилган нарсани одамларга етказмасам, демак, Унинг элчилигини [пайғамбарлик вазифасини] охирига етказмаган бўламан ва Аллоҳ таборака ва таоло мени одамларнинг муҳтамал хатари ва зараридан асрашни менга кафолат берди. Ва У Аллоҳнинг Ўзи етарли ва улуғвор Зотдир.

فَأَوْحَىٰ إِلَيَّ: بِسْمِ الله الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ، ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ – فِي عَلِيٍّ يَعْنِي فِي الْخِلاَفَةِ لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ – وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ﴾.

Шунда Аллоҳ таоло менга шундай ваҳий юборди: «Бисмиллааҳир Роҳманир Роҳийм. Эй, Расул, Раббингдан Сенга [Али ибн Абу Толиб ва унинг халифалиги ҳақида] нозил қилинган нарсани [одамларга] етказгин! Агар [бу ишни] қилмасанг, Унинг рисолатини [пайғамбарлик вазифасини] охирига етказмаган бўласан. Ва Аллоҳ Сени одамларнинг ёмонлигидан сақлайди». (Моида сураси/ 67-оят)

مَعَاشِرَ النَّاسِ، مَا قَصَّرْتُ فِي تَبْلِيغِ مَا أَنْزَلَ اللهُ تَعَالىٰ إِلَيَّ، وَأَنَا أُبَيِّنُ لَکُمْ سَبَبَ هَـٰذِهِ الْآيَةِ: إِنَّ جَبْرَئِيلَ هَبَطَ إِلَيَّ مِرَاراً ثَلَاثاً يَأْمُرُنِي عَنِ السَّلامِ رَبِّي – وَهُو السَّلامُ – أَنْ أَقُومَ فِي هَـٰذَا الْمَشْهَدِ فَأُعْلِمَ کُلَّ أَبْيَضَ وَأَسْوَدَ: أَنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ أَخِي وَ وَصِيِّي وَخَليفَتِي عَلَىٰ أُمَّتِي وَالْإِمَامُ مِنْ بَعْدِي، الَّذِي مَحَلُّهُ مِنِّي مَحَلُّ هَارُونَ مِنْ مُوسَىٰ إِلاَّ أَنَّهُ لَانَبِيَّ بَعْدِي وَهُوَ وَلِيُّکُمْ بَعْدَ اللهِ وَرَسُولِهِ.

Эй халойиқ, Аллоҳ таоло менга нозил қилган нарсани етказишда четда сустлик қилмадим ва мен энди сизларга ушбу оят нозил бўлганлиги сабабини изоҳлаб бераман: Дарҳақиқат, Жаброил ^{(алайҳис салом)} уч марта Парвардигорим бўлмиш Салом томонидан – фақат У Салом сифатига эгадир – менга тушиб, ушбу маконда ўрнимдан туриб ва ҳар бир оқ-қорага Али ибн Абу Толиб менинг биродарим, ворисим ва мендан кейин умматимга ўринбосарим ҳамда пешво эканлигини билдиришимни менга буюради. Алининг менинг наздимдаги ўрни Ҳоруннинг Мусо ^{(алайҳис салом)} наздидаги ўрни кабидир, лекин мендан кейин пайғамбар бўлмас. У Али Аллоҳ таоло ва Унинг Расулидан кейин сизларнинг валий ва йўлбошчингиздир.

وَقَدْ أَنْزَلَ الله تَبارَكَ وَتَعَالَىٰ عَلَيَّ بِذَالِكَ آيَةً مِنْ کِتابِهِ (هِي): ﴿‏إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّٰهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاَةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ﴾، وَعَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ الَّذِي أَقامَ الصَّلاةَ وَآتَي الزَّکَاةَ وَهُوَ رَاکِعٌ يُرِيدُ اللهَ عَزَّوَجَلَّ فِي کُلِّ حَالٍ.

Ва шубҳасиз, Аллоҳ таборака ва таоло бу борада менга Ўз китобидан ушбу оятни нозил қилди: «Дарвоқе, сизларнинг валийингиз (раҳбар ва йўлбошчингиз) фақатгина Аллоҳ ва Унинг Расули ҳамда иймон келтирганлардир, улар намозни тўкис адо этадиган ва рукуъ қилган ҳолларида закот берадиган зотлардир» (Моида сураси/ 55-оят). Ва Али ибн Абу Толиб намозни тўкис адо этган ва рукуъ қилувчи ҳолда закот берган кишидир, ҳолбуки у ҳар бир ҳолда Аллоҳни ирода қилур.

وَسَأَلْتُ جَبْرَئِيلَ أَنْ يَسْتَعْفِي لِي السَّلامَ عَنْ تَبْلِيغِ ذَالِكَ إِلَيْکُمْ – أَيُّهَا النَّاسُ – لِعِلْمِي بِقِلَّةِ الْمُتَّقينَ وَکَثْرَةِ الْمُنَافِقِينَ وَإِدْغَالِ اللَّائِمِينَ وَحِيَلِ الْمُسْتَهْزِئِينَ بِالْإِسْلَامِ، الَّذِينَ وَصَفَهُمُ الله فِي کِتَابِهِ بِأَنَّهُمْ يقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ مَالَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ، وَيَحْسَبُونَهُ هَيِّنًا وَهُوَ عِنْدَ اللهِ عَظيمٌ.

Ва мен Жаброил ^{(алайҳис салом)}дан Салом сифатига эга бўлмиш Аллоҳдан ушбу муҳим масалани сизларга эй инсонлар, етказишдан мени озод этишини сўрадим. Зеро, мен тақводорларнинг озлигини, мунофиқларнинг кўплигини, маломат қилувчиларнинг фитна қилишини ва исломни масхара қилувчиларнинг ҳийла-найрангларини билганим учун [мени бу вазифадан озод этишини сўрадим]. Юқорида айтилганлар шундай кишиларки, Аллоҳ таоло ўз китобида уларни қуйидагича тавсиф этган: «Улар қалбларида йўқ нарсани тиллари ила айтурлар ва улар буни енгил ва кичик иш деб ҳисоблайдилар. Ҳолбуки, у Аллоҳ наздида буюк [гуноҳ]дир» (Фатҳ сураси/ 11-оят ва Нур сураси/ 15-оятларига ишорадир).

وَکَثْرَةِ أَذاهُمْ لِي غَيْرَ مَرَّةٍ حَتَّىٰ سَمَّوْنِي أُذُنًا وَزَعَمُوا أَنِّي کَذَالِكَ لِکَثْرَةِ مُلَازَمَتِهِ إِيَّايَ وَ إِقْبَالِي عَلَيْهِ (وَهَوَاهُ وَقَبُولِهِ مِنِّي) حَتَّىٰ أَنْزَلَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ فِي ذَالِكَ ﴿‏وَمِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَيَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ ^ۚ قُلْ أُذُنُ – (عَلَى الَّذينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُ أُذُنٌ) – خَيْرٍ لَّكُمْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَيُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ﴾ الآيةُ.

Ва шунингдек, мунофиқлар менга кўп маротаба азият-озор беришгани учун [мени бу вазифадан озод этишини сўрадим] ҳаттоки улар мени қулоқ [яъни ҳар гапни эшитадиган, ишонувчан] деб номлашгача ва мени шундай инсон деб ўйлашгача боришди. [Бу азият-озорларнинг барчаси] Алининг мен билан ҳамроҳлигининг кўплиги ва менинг унга [Алига] кўп эътибор қаратишим ҳамда унинг мендан қабул қилиши ва интилиши сабабли амалга оширилган. Токи, Аллоҳ азза ва жалла бу борада оят нозил қилиб деди: «Улар орасида Пайғамбарга озор берадиган ва: «У қулоқдир» [ҳар гапни эшитадиган, ишонувчандир] дейдиганлар бор. Сен: «[У фақат сўзни эшитадиган қулоқ деб ўйлайдиганларга қарши ўлароқ,] У сизлар учун яхшилик бўлган нарсага қулоқдир. У [Пайғамбар] Аллоҳга иймон келтиради ва мўминларга ишонади [уларнинг ростгўй ва тўғри сўз эканликларини тан олди]» (Тавба сураси/ 61-оят).

وَلَوْ شِئْتُ أَنْ أُسَمِّي الْقَائِلِينَ بِذَالِكَ بِأَسْمَائهِمْ لَسَمَّيْتُ وَأَنْ أُوْمِئَ إِلَيْهِمْ بِأَعْيَانِهِمْ لَأَوْمَأْتُ وَأَنْ أَدُلَّ عَلَيْهِمْ لَدَلَلْتُ، وَلَـٰکِنِّي وَاللهِ فِي أُمُورِهمْ قَدْ تَکَرَّمْتُ. وَکُلُّ ذَالِكَ لَايَرْضَى اللهُ مِنِّي إِلَّا أَنْ أُبَلِّغَ مَا أَنْزَلَ اللهُ إِلَيَّ (فِي حَقِّ عَلِيٍّ)، ثُمَّ تَلَا: ﴿‏يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ – فِي حَقِّ عَلِيٍّ – وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاس﴾.

Ва агар мен бу сўзларни айтганларнинг исмларини бирма-бир айтмоқчи бўлсам, айта олардим ва уларга аниқ ишора қилмоқчи бўлсам, ишора қила олардим ҳамда [одамлар уларни таниб олишлари учун] улар томон йўналтирмоқчи бўлсам, бу ишни қила олардим. Лекин Аллоҳга қасамки, уларнинг ишларида улуғворлик-ла йўл тутдим, [яъни уларнинг кимлигини маълум қилиш учун оғиз очмадим.] Шунга қарамай, фақат Аллоҳ таоло менга Али ҳақида нозил қилган нарсани сизларга етказсамгина, мендан рози бўлгай. Сўнг ул ҳазрат ушбу оятни ўқидилар: «Эй, Расул, Раббингдан Сенга [Али ибн Абу Толиб ва унинг ворислиги ҳақида] нозил қилинган нарсани [одамларга] етказгин! Агар [бу ишни] қилмасанг, Унинг рисолатини [пайғамбарлик вазифасини] охирига етказмаган бўласан. Ва Аллоҳ Сени одамларнинг ёмонлигидан сақлайди». (Моида сураси/ 67-оят)

Учинчи қисм: Ўн икки имомнинг вилояти ва имомати (раҳбарлиги)нинг ошкора эълон қилиниши

فَاعْلَمُوا مَعَاشِرَ النَّاسِ ذَالِكَ فِيهِ وَافْهَمُوهُ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللهَ قَدْ نَصَبَهُ لَکُمْ وَلِيًّا وَإِمَامًا فَرَضَ طَاعَتَهُ عَلَى الْمُهَاجِرينَ وَالْأَنْصَارِ وَعَلَى التَّابِعِينَ لَهُمْ بِإِحْسَانٍ، وَعَلَى الْبَادِي وَالْحَاضِرِ، وَعَلَى الْعَجَمِيِّ وَالْعَرَبِّي، وَالْحُرِّ وَالْمَمْلوكِ وَالصَّغيرِ وَالْکَبيرِ، وَعَلَى الْأَبْيَضِ وَالأَسْوَدِ، وَ عَلَىٰ کُلِّ مُوَحِّدٍ.

Эй ҳалойиқ, билиб қўйинглар, ушбу оят унинг [Алининг] ҳақидадир. Буни чуқур тушуниб олинглар ва билингларки, Аллоҳ таоло уни [Алини] сизлар учун валий [йўлбошчи] ва имом [раҳбар] этиб тайинлаган. Унга бўйсунишни муҳожирларга, ансорларга ва уларга яхшилик билан эргашувчи кишиларга [тобеинларга] ҳамда саҳрода яшовчи кўчманчиларга ва шаҳарда яшовчиларга, араб ва ажамга, озод ва қулларга, кичик-у каттага, оқ-у қорага ва ҳар бир муваҳҳидга [яккахудоликка ишонувчига] фарз қилди.

مَاضٍ حُکْمُهُ، جَازٍ قَوْلُهُ، نَافِذٌ أَمْرُهُ، مَلْعُونٌ مَنْ خَالَفَهُ، مَرْحُومٌ مَنْ تَبِعَهُ وَصَدَّقَهُ، فَقَدْ غَفَرَاللهُ لَهُ وَلِمَنْ سَمِعَ مِنْهُ وَأَطَاعَ لَهُ.

[Огоҳ бўлингизким,] унинг [Алининг] ҳукми жорий бўлувчи, айтган сўзи амалга ошувчи, унинг амр-фармони нуфузли, [яъни куч ва таъсирга эга] унга қарши чиққанлар лаънатланган ва унга [Алига] эргашиб ишонганлар эса Аллоҳнинг раҳм-шафқатига ноил бўлурлар. Дарҳақиқат, Аллоҳ уни ва унга қулоқ солиб, ҳукм-амрига бўйсунганларни мағфират қилган.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّهُ آخِرُ مَقَامٍ أَقُومُهُ فِي هَذَا الْمَشْهَدِ، فَاسْمَعُوا وَأَطِيعُوا وَانْقَادُوا لِأَمْرِ اللهِ رَبِّکُمْ، فَإِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ هُوَ مَوْلَاکُمْ وَإِلَـٰهُکُمْ، ثُمَّ مِنْ دونِهِ رَسولُهُ وَنَبِيُّهُ الْمُخَاطِبُ لَکُمْ، ثُمَّ مِنْ بَعْدِي عَلِيٌّ وَلِيُّکُمْ وَإِمَامُکُمْ بِأَمْرِ اللهِ رَبِّکُمْ، ثُمَّ الْإِمَامَةُ فِي ذُرِّيتِي مِنْ وُلْدِهِ إِلَىٰ يَوْمٍ تَلْقَوْنَ اللهَ وَرَسُولَهُ.

Эй халойиқ, бу ер менинг ушбу макондаги охирги турадиган жойимдир. Демак, эшитинглар ва Парвардигорингиз бўлмиш Аллоҳнинг амрига итоат этинглар. Зероки, Аллоҳ азза ва жалла сизларнинг Малойингиз [Валий ва Йўлбошчингиз] ва Илоҳингиздир. Аллоҳдан кейин сизларнинг валий ва йўлбошчингиз Унинг Расули ва Пайғамбари бўлиб, ҳозирдаёқ сизларга мурожаат қилиб нутқ сўзламоқда. Мендан кейин эса Парвардигорингиз бўлмиш Аллоҳнинг амру-фармони билан Али сизларнинг валий ва имомингиздир. Сўнгра имомат ва пешволик Алининг фарзандларидан бўлган менинг зурриётимда бўлур. Бу ҳолат Аллоҳ ва Унинг Расули билан учрашадиган кунингизгача [қиёмат кунигача] давом этади.

لَاحَلَالَ إِلَّا مَا أَحَلَّهُ اللهُ وَرَسُولُهُ وَهُمْ، وَلَا حَرَامَ إِلَّا مَا حَرَّمَهُ اللهُ عَلَيْکُمْ وَرَسُولُهُ وَهُمْ، وَاللهِ عَزَّوَجَلَّ عَرَّفَنِيَ الْحَلَالَ وَالْحَرَامَ وَأَنَا أَفْضَيْتُ بِمَا عَلَّمَنِي رَبِّي مِنْ کِتابِهِ وَحَلَالِهِ وَحَرَامِهِ إِلَيْهِ.

Фақат Аллоҳ, Унинг Расули ва улар [яъни Аллоҳ таоло тайин этган пешволар] ҳалол қилган нарсагина ҳалолдир ҳамда фақат Аллоҳ, Унинг Расули ва улар [имомлар] сизларга ҳаром қилган нарсагина ҳаромдир, холос. Аллоҳ азза ва жалла менга ҳалолни ҳам, ҳаромни ҳам таниттирди ва мен эса Парвардигорим Ўз китобидан ва ҳалол-у ҳаромидан менга ўргатган нарсаларни унга [Алига] тўлиқ топширдим.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، عَلِيٌّ فَضِّلُوهُ. مَا مِنْ عِلْمٍ إِلَّا وَقَدْ أَحْصَاهُ اللهُ فِيَّ، وَکُلُّ عِلْمٍ عُلِّمْتُ فَقَدْ أَحْصَيْتُهُ فِي إِمَامِ الْمُتَّقِينَ، وَمَا مِنْ عِلْمٍ إِلَّا وَقَدْ عَلَّمْتُهُ عَلِيًّا، وَهُوَ الْإِمَامُ الْمُبِينُ الَّذِي ذَکَرَهُ اللهُ فِي سُورَةِ يٰسٓ: ﴿‏وَکُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ﴾.

Эй халойиқ, уни устун ва афзал деб билингиз. Зеро, бирор илм йўқки, Аллоҳ таоло уни менинг қалбимга битиб қўймаган бўлсин ва мен эса ўргатилган барча илмларимни тақводорлар пешвоси Алининг қалбига битиб қўйдим. Бирор илм йўқки, мен уни Алига ўргатмаган бўлай. У [Али] очиқ-ойдин имом бўлиб, Аллоҳ таоло “Йосин” сурасида уни шундай зикр қилган:

«Ва биз ҳар бир нарсанинг ҳисобини очиқ-ойдин имомда битиб қўйганмиз». (Ёсин сураси/ 12-оят)

مَعَاشِرَ النَّاسِ، لَا تَضِلُّوا عَنْهُ وَلَا تَنْفِرُوا مِنْهُ، وَلَا تَسْتَنْکِفُوا عَنْ وِلَايتِهِ، فَهُوَ الَّذِي يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ وَيَعْمَلُ بِهِ، وَيُزْهِقُ الْبَاطِلَ وَينْهَىٰ عَنْهُ، وَلَا تَأْخُذُهُ فِي اللهِ لَوْمَةُ لَآئِمٍ. أَوَّلُ مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَرَسُولِهِ لَمْ يَسْبِقْهُ إِلَى الْإِيمَانِ بِي أَحَدٌ، وَالَّذِي فَدَىٰ رَسُولَ اللهِ بِنَفْسِهِ، وَالَّذِي کَانَ مَعَ رَسُولِ اللهِ وَلَا أَحَدَ يَعْبُدُ اللهَ مَعَ رَسُولِهِ مِنَ الرِّجَالِ غَيْرُهُ.

Эй халойиқ, Алидан бошқа томонга адашманглар, ундан юз ўгирманглар ва унинг вилоятидан [пешволиги ва васийлигидан] бош тортманглар. У [сизни] ҳақ ва тўғриликка бошлаб, [ўзи ҳам] унга амал қиладиган, у ботил ва ёвузликни йўқ қилиб, ундан қайтарадиган ва Аллоҳ йўлида маломатчининг маломати уни ушлаб қололмайдиган кишидир. У Аллоҳга ва Унинг Расулига иймон келтирган биринчи киши бўлиб, ҳеч ким менга иймон келтиришда ундан ошиб ўтмаган. Ва у [Али] ўз жонини Расулуллоҳга фидо қилган ва Расулуллоҳ билан бирга бўлган кишидир. Ўшанда эркаклардан фақат Алигина Расулуллоҳ билан бирга Аллоҳга ибодат қилар эди ва ундан бошқа ҳеч йўқ эди.

أَوَّلُ النَّاسِ صَلَاةً وَأَوَّلُ مَنْ عَبَدَ اللهَ مَعِيَ. أَمَرْتُهُ عَنِ اللهِ أَنْ يَنَامَ فِي مَضْجَعِي، فَفَعَلَ فَادِياً لِي بِنَفْسِهِ.

Али одамлар орасида биринчи бўлиб намоз ўқиган ва мен билан бирга Аллоҳ таолога ибодат қилган илк кишидир. Мен Аллоҳ томонидан унга [Мадинага ҳижрат қилиш кечаси] менинг жойимда ухлашни буюрдим ва у [ҳам менинг амримни қабул қилиб,] ўз жонини мен учун фидо қилган ҳолда бу ишни бажарди.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، فَضِّلُوهُ فَقَدْ فَضَّلَهُ اللهُ، وَاقْبَلُوهُ فَقَدْ نَصَبَهُ اللهُ.

Эй халойиқ, уни [Алини] устун ва афзал деб билинг, зеро, Аллоҳ уни устун ва афзал қилиб қўйгандир. Ва унинг раҳбарлигини қабул қилинг, зероки, Аллоҳ уни тайин этгандир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّهُ إِمَامٌ مِنَ اللهِ، وَلَنْ يَتُوبَ اللهُ عَلَىٰ أَحَدٍ أَنْکَرَ وِلَايَتَهُ وَلَنْ يَغْفِرَ لَهُ، حَتْمًا عَلَى اللهِ أَنْ يَفْعَلَ ذَالِكَ بِمَنْ خَالَفَ أَمْرَهُ وَأَنْ يُعَذِّبَهُ عَذَابًا نُکْرًا أَبَدَ الْآبَادِ وَدَهْرَ الدُّهُورِ. فَاحْذَرُوا أَنْ تُخَالِفُوهُ. فَتَصِلُوا نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْکَافِرينَ.

Эй халойиқ, у [Али] Аллоҳ томонидан бўлган имом ва пешводир ва Аллоҳ таоло унинг [Алининг] вилоятини [пешволиги ва йўлбошчилигини] инкор этган кимсанинг тавбасини зинҳор қабул қилмас ва уни кечирмас. Алининг амр-фармонига қаршилик қилган кимсага нисбатан бу ишни амалга ошириш ва албатта, уни абадий ва доимий ҳолда қаттиқ азоб ила азоблаш Аллоҳ таолонинг зиммасидаги қатъий ва муқаррар бўлган ишдир. Унга [Алига] қарши чиқишдан ҳазар қилинг, оқибат ёқилғиси одамлар ва тош [бут ва санамлар] бўлган, кофирлар учун ҳозирлаб қўйилган оловга киргайсиз.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، بِي – وَاللهِ – بَشَّرَ الْأَوَّلُونَ مِنَ النَّبِيِّينَ وَالْمُرْسَلِينَ، وَأَنَا – (وَاللهِ) – خَاتَمُ الْأَنْبِيَاءِ وَالْمُرْسَلِينَ وَالْحُجَّةُ عَلَىٰ جَمِيعِ الْمَخْلُوقِينَ مِنْ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرَضِينَ. فَمَنْ شَكَّ فِي ذَالِكَ فَقَدْ کَفَرَ کُفْرَ الْجَاهِلِيَّةِ الْأُولَىٰ وَمَنْ شَكَّ فِي شَيْءٍ مِنْ قَوْلِي هَـٰذَا فَقَدْ شَكَّ فِي کُلِّ مَا أُنْزِلَ إِلَيَّ، وَمَنْ شَكَّ فِي وَاحِدٍ مِنَ الْأَئمَّةِ فَقَدْ شَكَّ فِي الْکُلِّ مِنْهُمْ، وَالشَاكُّ فِينَا فِي النَّارِ.

Эй халойиқ, Аллоҳга қасамки, илгариги пайғамбарлар ва илоҳий элчилар менинг келишим ҳақида мужда ва хушхабар берганлар ва мен Аллоҳга қасамки, пайғамбарлар ва илоҳий элчиларнинг сўнггисиман ва осмонлар-у ерларда яшайдиган барча махлуқотларга ҳужжатман. Кимки ушбу ҳақиқат хусусида шак-шубҳага борса, илк жоҳилият давридаги кофирлик ила кофир бўлган ва кимки мен айтган ушбу сўзларимнинг бирортасида шубҳаланса, [яъни сўзларимнинг тўғрилигида шак-шубҳа қилса] дарҳақиқат, менга нозил бўлган нарсаларнинг ҳаммасига шак-шубҳа қилган бўлур. Ва кимда-ким имомлардан бирортаси хусусида шак қилса, [бирор имомнинг имомати ва пешволигига шак-шубҳа билан қараса] дарҳақиқат, уларнинг [имомларнинг] ҳаммасига шак қилган бўлур. Ва биз ҳақимизда шак қилувчи кишининг жойи жаҳаннам ўтидир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، حَبَانِيَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ بِهذِهِ الْفَضِيلَةِ مَنًّا مِنْهُ عَلَيَّ وَإِحْسَانًا مِنْهُ إِلَيَّ وَلَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ، أَلَا لَهُ الْحَمْدُ مِنِّي أَبَدَ الْآبِدِينَ وَدَهْرَ الدَّاهِرِينَ وَعَلَىٰ کُلِّ حَالٍ.

Эй халойиқ, Аллоҳ азза ва жалла Ўз томонидан менга бўлган инъом ва эҳсони [яъни яхшилиги ва фазлу-марҳамати] юзасидан ушбу фазилат ва устунликни менга ато этди ва албатта, Ундан ўзга илоҳ йўқ. Огоҳ бўлинглар, мен томондан барча ҳамду сано ва мақтовлар абадий ва доимий ҳолда ҳамда ҳар ҳолатда Унга бўлсин.

مَعاشِرَ النَّاسِ، فَضِّلُوا عَلِيًّا فَإِنَّهُ أَفْضَلُ النَّاسِ بَعْدِي مِنْ ذَکَرٍ وأُنْثَىٰ مَا أَنْزَلَ اللهُ الرِّزْقَ وَبَقِيَ الْخَلْقُ.

Эй халойиқ, Алини устун ва афзал деб билинглар. Зероки, у мендан кейин эркак ва аёлдан иборат барча инсонларнинг энг афзалидир. Модомики, Аллоҳ таоло ризқ нозил қиларкан ва яралганлар боқий эканлар, вазият шундан иборатдир.

مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ، مَغْضُوبٌ مَغْضُوبٌ مَنْ رَدَّ عَلَىٰ قَوْلِي هَـٰذَا وَلَمْ يُوَافِقْهُ.

Аллоҳнинг раҳматидан узоқлашган ва лаънатлангандир, Аллоҳнинг қаҳру ғазабига дучор бўлган ва ғазабга учрагандир кимки менинг бу сўзимни рад этиб унга розилик билдирмаса!

أَلَا إِنَّ جَبْرئِيلَ خَبَّرَنِي عَنِ الله تَعَالَىٰ بِذالِكَ وَيَقُولُ: «مَنْ عَادَىٰ عَلِيًّا وَلَمْ يَتَوَلَّهُ فَعَلَيْهِ لَعْنَتِي وَغَضَبِي»، ﴿‏وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ – أَنْ تُخالِفُوهُ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِها – إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ﴾.

Огоҳ бўлинглар, Жаброил ^{(алайҳис салом)} Аллоҳ таолодан бу борада менга хабар келтирди ва У шундай марҳамат қилган: «Кимки Алига душманлик қилса ва унинг вилоятига [пешволиги ва йўлбошчилигига] таслим бўлиб қабул этмаса, унга менинг лаънатим ва ғазабим бўлсин!». «Ва ҳар ким эрта қиёмат куни учун нима тақдим қилганига назар солсин. Аллоҳга тақво қилинглар – Алига қарши чиқишдан сақланинглар. Оқибат, оёғингиз [Ислом йўлида] собит ва мустаҳкам ўрнашганидан кейин тойиб кетмасин – Албатта, Аллоҳ қилаётган амалларингиздан хабардордир» (Ҳашр сураси/ 18-оят).

مَعاشِرَ النَّاسِ، إِنَّهُ جَنْبُ اللهِ الَّذِي ذَکَرَ فِي کِتَابِهِ الْعَزيزِ، فَقَالَ تَعَالَىٰ مُخْبِرًا عَمَّنْ يُخَالِفُهُ: ﴿أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يَا حَسْرَتَا عَلَىٰ مَا فَرَّطْتُ فَي جَنْبِ اللهِ﴾.

Эй халойиқ, Дарҳақиқат, у [Али] Аллоҳнинг қўшниси бўлиб, Аллоҳ таоло Ўзининг азиз китобида уни зикр қилган ва унга [Алига] мухолиф бўлганлар ҳақида хабар бериб шундай деган: «Мабодо бирор ким: «Афсуски Аллоҳнинг қўшниси ҳақида сусткашлик қилдим», деб айтишидан олдин» (Зумар сураси/ 56-оят).

مَعَاشِرَ النَّاسِ، تَدَبَّرُوا الْقُرْآنَ وَافْهَمُوا آيَاتِهِ وَانْظُرُوا إِلَىٰ مُحْكَمَاتِهِ وَلَاتَتَّبِعُوا مُتَشَابِهَهُ، فَوَاللهِ لَنْ يُبَيِّنَ لَکُمْ زَوَاجِرَهُ وَلَنْ يُوَضِّحَ لَکُمْ تَفْسِيرَهُ إِلَّا الَّذِي أَنَا آخِذٌ بِيَدِهِ وَمُصْعِدُهُ إِلَيَّ وَشَائِلٌ بِعَضُدِهِ وَرافِعُهُ بِيَدَيَّ وَمُعْلِمُکُمْ: أَنَّ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَـٰذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ، وَهُوَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ أَخِي وَوَصِيِّي، وَمُوَالَاتُهُ مِنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ أَنْزَلَهَا عَلَيَّ.

Эй халойиқ, Қуръонда тафаккур юритинглар, унинг оятларининг теран маъно-мазмунини тушуниб етинглар, унинг муҳкам оятларига назар солиб эътибор қаратинглар ва унинг муташобиҳ оятларига[1] эргашманглар. Бас, Аллоҳга қасамки, зинҳор ҳеч ким сизларга Қуръоннинг ботинини баён қилмагай ва унинг таъвил-тафсирини изоҳлаб бермагай, магар мен унинг қўлини ва билагини ушлаб юқорига кўтариб турган кишигина бу ишни амалга оширгай ва мен уни сизларга маълум қилиб айтаманки: «Мен кимнинг мавлоси ва раҳбари бўлсам, демак, бу Али унинг мавлоси ва раҳбаридир. Ва у Али ибн Абу Толиб менинг биродарим ва ворисимдир. Унинг вилояти ва пешволиги Аллоҳ азза ва жалла томонидан бўлиб, уни менга нозил қилди».

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّ عَلِيًّا وَالطَّيِّبِينَ مِنْ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ هُمُ الثِّقْلُ الْأَصْغَرُ، وَالْقُرْآنُ الثِّقْلُ الْأَکْبَرُ، فَکُلُّ وَاحِدٍ مِنْهُمَا مُنْبِئٌ عَنْ صَاحِبِهِ وَمُوَافِقٌ لَهُ، لَنْ يَفْتَرِقَا حَتَّىٰ يَرِدَا عَلَيَّ الْحَوْضَ.

Эй халойиқ, ҳақиқатан ҳам, Али ва унинг наслидан бўлган покиза фарзандларим Сиқли Асғар, яъни кичикроқ қимматбаҳо нарсадирлар ва Қуръон эса Сиқли Акбар, яъни каттароқ қимматбаҳо нарсадир. Бу иккисининг ҳар бири ўз ҳамроҳи ҳақида хабар бериб, унга монанд ва мувофиқ бўлур. Бу иккиси Ҳавзи Кавсарда менинг ҳузуримга кириб келгунга қадар ҳаргиз бир-биридан ажралмас.

أَلَا إِنَّهُمْ أُمَنَاءُ اللهِ فِي خَلْقِهِ وَحُکَّامُهُ فِي أَرْضِهِ.

Огоҳ бўлинглар, улар Аллоҳнинг яратган махлуқотлари орасидаги ишончли ва омонаткор кишилари бўлиб, улар Унинг ер юзидаги ҳукмдорларидир.

أَلَا وَقَدْ أَدَّيْتُ. أَلَا وَقَدْ بَلَّغْتُ، أَلَا وَقَدْ أَسْمَعْتُ، أَلَا وَقَدْ أَوْضَحْتُ، أَلَا وَإِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ قَالَ وَأَنَا قُلْتُ عَنِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ، أَلَا إِنَّهُ لَا «أَميرَ الْمُؤْمِنينَ» غَيرَ أَخِي هَـٰذَا، أَلَا لَا تَحِلُّ إِمْرَةُ الْمُؤْمِنينَ بَعْدِي لِأَحَدٍ غَيْرِهِ.

Огоҳ бўлингизким, мен зиммамдаги вазифани бажардим. Огоҳ бўлингизким, мен [сизларга Аллоҳ таолонинг амр-фармонини] етказдим. Огоҳ бўлингизким, мен [сизларга ушбу муҳим масалани] эшиттирдим ва огоҳ бўлинглар, мен ушбу ҳақиқатни сизларга ёритиб бердим. Билинглар, Аллоҳ азза ва жалла менга буюриб деди ва мен ҳам Аллоҳ азза ва жалла томонидан сизларга айтдим. Огоҳ бўлингизким, дарҳақиқат, менинг бу биродарим Алидан бошқа ҳеч ким «Амирул-мўъминин», яъни мўминларнинг амири эмасдир. Огоҳ бўлинглар, мендан кейин Алидан бошқа ҳеч кимни «Амирул-мўъминин» деб аташ жоиз бўлмагай.

ثُمَّ قَالَ: «أيُّهَا النَّاسُ، مَنْ أَوْلَىٰ بِکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ؟ قَالُوا: اللهُ وَرَسُولُهُ. فَقَالَ: أَلَا مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَـٰذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ، اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَعَادِ مَنْ عَادَاهُ وَانْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَاخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ.

Сўнгра ул ҳазрат шундай марҳамат қилдилар: «Эй одамлар, ким сизларга ўзларингиздан ҳам, ҳақлироқ ва сазоворроқдир?» Улар: «Аллоҳ ва Унинг Расули», деб жавоб бердилар. Шунда ул ҳазрат марҳамат қилиб дедилар: «Мен кимнинг мавлоси ва раҳбари бўлсам, демак, бу Али унинг мавлоси ва раҳбаридир. Эй Аллоҳим, Алини дўст тутган кишини дўст тутгин ва унга душманлик қилган кимсани душман тутгин. Унга ёрдам берган кишига мададкор бўлгин ва ундан ёрдамини дариғ тутганларни хор этгин».

Тўртинчи қисм: Расулуллоҳ ^{(соллаллоҳу алайҳи ва олиҳи васаллам)} қўллари билан Алини кўтариб ворис этиб тайинлашлари ҳақида

مَعَاشِرَ النَّاسِ، هَـٰذَا عَلِيٌّ أَخِي وَوَصِّيي وَوَاعِي عِلْمِي، وَخَلِيفَتِي فِي اُمَّتِي عَلَىٰ مَنْ آمَنَ بِي وَعَلَىٰ تَفْسيرِ کِتَابِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ وَالدَّاعِي إِلَيْهِ وَالْعامِلُ بِمَا يَرْضَاهُ وَالْمُحَارِبُ لِأَعْدَائِهِ وَالْمُوَالِي عَلَىٰ طَاعَتِهِ وَالنَّاهِي عَنْ مَعْصِيَتِهِ. إِنَّهُ خَلِيفَةُ رَسُولِ اللهِ وَأَميرُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْإِمَامُ الْهَادِي مِنَ اللهِ، وَقَاتِلُ النَّاکِثِينَ وَالْقَاسِطِينَ وَالْمَارِقِينَ بِأَمْرِ اللهِ. يَقُولُ اللهُ: مَا يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَيَّ

Эй халойиқ, бу Алидир Менинг биродарим, ворисим ва илмимнинг қўриқловчиси ҳамда умматим орасида менга иймон келтирган кишиларга ва Аллоҳ азза ва жалла Китобининг тафсирига асосан менинг халифам-ўринбосаримдир. У одамларни Аллоҳ таоло томонга чақирувчи, Аллоҳни рози қиладиган ишларни амалга оширувчи, Унинг душманларига қарши курашувчи, У Аллоҳнинг итоатида вафодор ва ҳимоячи ҳамда Унга итоатсизлик қилишдан қайтарувчидир. Шубҳасиз, Али Расулуллоҳнинг халифаси-ўринбосари, мўминларнинг амири ва Аллоҳ томонидан ҳидоят қилувчи имом-пешводир. Ва Али Аллоҳнинг амри билан аҳд-паймонини бузганлар, зулму адолатсизлик йўлини тутганлар ва диндан чиқиб кетганлар билан жанг қилувчидир. Аллоҳ таоло: «Менинг ҳузуримда [ваъда қилинган] сўз ўзгартирилмас», деб марҳамат қилади (Қоф сураси/ 29-оят).

بِأَمْرِكَ يَا رَبِّ أَقُولُ: اَللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَعَادِ مَنْ عَادَاهُ وَانْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَاخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ وَالْعَنْ مَنْ أَنْکَرَهُ وَاغْضِبْ عَلَىٰ مَنْ جَحَدَ حَقَّهُ.

Эй Раббим, Сенинг амру фармонинг билан айтаман: Эй Аллоҳим, Алини яхши кўрганларни Сен ҳам яхши кўр, унга адоват қилганларга нисбатан Сен ҳам адоватли бўлгин! Унга ёрдам берганларга Ўзинг мададкор бўлгин! Алидан ўз ёрдамини дариғ тутганларни Сен ҳам ўз ҳолига ташлаб қўйгин! Алини [унинг вилояти ва пешволигини] инкор этганларни Ўз раҳматингдан узоқ қилгин ва унинг ҳаққини рад этганларга ғазаб этгин!

اَللَّهمَّ إِنَّكَ أَنْزَلْتَ الْآيَةَ فِي عَلِيٍّ وَلِيِّكَ عِنْدَ تَبْيِينِ ذَالِكَ وَنَصْبِكَ إِيَّاهُ لِهَذَا الْيَوْمِ: ﴿اليَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيْتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا﴾، ﴿وَمَنْ يَبْتَغِ غَيْرَ الْإِسْلَامِ دِينًا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِي الْآخِرَةِ مِنَ الْخَاسِرِينَ﴾. اَللَّهمَّ إِنِّيِ أُشْهِدُكَ أَنِّي قَدْ بَلَّغْتُ.

Эй Аллоҳим, Сен Ўзинг Валийинг Али ҳақида унинг вилояти ва пешволигини баён қилиб, уни [Алини] шу кунга тайин этаркансан ушбу оятни нозил қилдинг: «Бугун мен сизлар учун динингизни комил қилдим ва сизларга неъматимни тўла–тўкис қилиб бердим ва сизлар учун ислом дин бўлишига рози бўлдим» (Моида сураси, 3-оят). «Кимда–ким Исломдан бошқа динни истаса, бас ундан [бу ўзга «дин» Аллоҳ ҳузурида] ҳаргиз қабул қилинмас ва у охиратда зиён кўргувчилардан бўлур» (Оли Имрон сураси, 85-оят). Эй Аллоҳим, мен Сени гувоҳ қиламанки, Сенинг амру фармонингни одамларга етказдим.

Бешинчи қисм: Умматни имомат ва пешволик масаласига нисбатан эътиборли бўлишга чақириш ҳақида

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّمَا أَکْمَلَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ دِينَکُمْ بِإِمَامَتِهِ. فَمَنْ لَمْ يَأْتَمَّ بِهِ وَبِمَنْ يَقُومُ مَقامَهُ مِنْ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ إِلَىٰ يوْمِ الْقِيامَةِ وَالْعَرْضِ عَلَىٰ اللهِ عَزَّوَجَلَّ فَأُوْلَـٰئِكَ الَّذِينَ حَبِطَتْ أَعْمَالُهُمْ فِي الدُّنْيا وَالْآخِرَةِ وَفِي النَّارِ هُمْ خَالِدُونَ، ﴿لَا يُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلَا هُمْ يُنظَرُونَ﴾‏.

Эй халойиқ, Аллоҳ азза ва жалла динингизни Алининг имомати билан комил қилди. Демак, Алига ва унинг ўрнини эгаллайдиган Алининг наслидан бўлган менинг фарзандларимга қиёмат куни Аллоҳнинг ҳузурида юзма-юз бўлгунга қадар эргашмайдиганлар, ана ўшаларнинг қилган амаллари [дунё ва охиратда] нобуд ва пуч бўлур ва ўзлари эса дўзахда абадий қолгувчидирлар. «Улардан азоб енгиллатилмас. Ва уларга [озгина бўлса ҳам нафас ростлашга] муҳлат ҳам берилмас» (Бақара сураси/ 162-оят ва Оли Имрон сураси/ 88-оят).

مَعَاشِرَ النَّاسِ، هَذَا عَلِيٌّ، أَنْصَرُکُمْ لِي وَأَحَقُّکُمْ بِي وَأَقْرَبُکُمْ إِلَيَّ وَأَعَزُّکُمْ عَلَيَّ، وَاللهُ عَزَّوَجَلَّ وَأَنَا عَنْهُ رَاضِيَانِ. وَمَا نَزَلَتْ آيَةُ رِضًا فِي الْقُرْآنِ إِلَّا فِيهِ، وَلَا خَاطَبَ اللهُ الَّذِينَ آمَنُوا إِلَّا بَدَأَ بِهِ، وَلَا نَزَلَتْ آيَةُ مَدْحٍ فِي الْقُرْآنِ إِلَّا فِيهِ، وَلَا شَهِدَ اللهُ بِالْجَنَّةِ فِي ﴿هَلْ أَتَىٰ عَلَىٰ الْاِنْسانِ﴾ إِلَّا لَهُ، وَلَا أَنْزَلَهَا فِي سِوَاهُ وَلَامَدَحَ بِهَا غَيْرَهُ.

Эй халойиқ, Бу Али менга сизларнинг энг ёрдам берувчироғингиз, менга нисбатан энг ҳақлироғингиз, менга энг яқинроғингиз ва менинг наздимда энг азизроғингиздир. Аллоҳ азза ва жалла ҳам, мен ҳам ундан розимиз. Қуръонда бирор ризолик ояти йўқ, магар Али ҳақидадир. Қачонки Аллоҳ таоло Қуръонда мўминларга хитоб қилган бўлса, Али билан бошлагандир [яъни Али Аллоҳ таоло назарга олган биринчи кишидир]. Ва Қуръонда бирор мадҳ ва мақтов ояти нозил бўлган бўлса, фақат Али ҳақидадир. Ва Аллоҳ таоло “Ҳал Ато Алал-Инсон” сурасида жаннатга киришга фақат Али учунгина гувоҳлик берган ва уни [ушбу сурани] Алидан бошқаси ҳақида нозил қилмаган ва ўша сура орқали Алидан бошқани мақтамаган.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، هُوَ نَاصِرُ دِينِ اللهِ وَالْمُجَادِلُ عَنْ رَسُولِ اللهِ، وَهُوَ التَّقِيُّ النَّقِيُّ الْهَادِي الْمَهْدِيُّ. نَبِيُّکُمْ خَيْرُ نَبِّيٍ وَ وَصِيُّکُمْ خَيْرُ وَصِيٍّ وَبَنُوهُ خَيْرُ الْأَوْصِيَآءِ.

Эй халойиқ, у [Али] Аллоҳ динининг ёрдамчиси ва Аллоҳ Расулининг ҳимоячисидир. У тақволи, покиза, тўғри йўлга бошловчи ва [Аллоҳнинг Ўзи томонидан] ҳидоят қилинган кишидир. Пайғамбарингиз энг яхши пайғамбардир, унинг сизларга тайинлаган вориси энг яхши ворисдир ва унинг [Пайғамбарнинг] фарзандлари энг яхши ворислардир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، ذُرِّيةُ کُلِّ نَبِيٍّ مِنْ صُلْبِهِ، وَذُرِّيَّتِي مِنْ صُلْبِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنينَ عَلِيٍّ.

Эй халойиқ, ҳар бир пайғамбарнинг фарзандлари ўзининг наслидандир ва менинг фарзандларим эса мўминлар Амири Алининг наслидандир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّ إِبْلِيسَ أَخْرَجَ آدَمَ مِنَ الْجَنَّةِ بِالْحَسَدِ، فَلَا تَحْسُدُوهُ فَتَحْبِطَ أَعْمَالُکُمْ وَتَزِلَّ أَقْدَامُکُمْ، فَإِنَّ آدَمَ أُهْبِطَ إِلَىٰ الْأَرضِ بِخَطِيئَةٍ وَاحِدَةٍ، وَهُوَ صَفْوَةُ اللهِ عَزَّوَجَلَّ، وَکَيْفَ بِکُمْ وَأَنْتُمْ أَنْتُمْ وَمِنْکُمْ أَعْدَآءُ اللهِ،

Эй халойиқ, дарҳақиқат, Иблис [маккор Шайтон] Одам ^{(алайҳис салом)}ни ҳасад ва кўра олмаслик билан жаннатдан қувди. Демак, зинҳор Алига ҳасад қилманглар, оқибат, амалларингиз нобуд ва пуч бўлур ҳамда оёқларингиз тойиб кетур. Шубҳасиз, Одам ^{(алайҳис салом)} битта хатоси сабабли ерга туширилди. Ҳолбуки, у Аллоҳ азза ва жалланинг танлаган бандаси эди. Ва сизлар қандай ҳолда бўлурсиз ваҳоланки, сизлар сизларсиз ва Аллоҳнинг душманлари ҳам сизларнинг орангиздандир.

أَلَا وَإِنَّهُ لَا يُبْغِضُ عَلِيًّا إِلَّا شَقِيٌّ، وَ لَا يُوَالِي عَلِيًّا إِلَّا تَقِيٌّ، وَلَا يُؤْمِنُ بِهِ إِلَّا مُؤْمِنٌ مُخْلِصٌ.

Огоҳ бўлинглар, фақат бахти қаро кишигина Алини ёмон кўради ва фақат тақводор кишигина Алининг вилоятини қабул қилиб уни севади. Ва фақат ихлосманд мўмингина Алига ишонади.

وَفي عَلِيٍّ – وَاللهِ – نَزَلَتْ سُورَةُ الْعَصْر: ﴿بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ، وَالْعَصْرِ، إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ﴾ إِلَّا عَلِيًّا الَّذِي آمَنَ وَرَضِيَ بِالْحَقِّ وَالصَّبْرِ.

Аллоҳга қасамки, “Аср” сураси Али ҳақида нозил бўлди: «Бисмиллааҳир Роҳманир Роҳийм. Аср (вақти)га қасамки, инсон зоти зиён-бахтсизликдадир», магар иймон келтирган ҳамда ҳақ-тўғрилик ва сабрга рози бўлган Али бундан мустаснодир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، قَدِ اسْتَشْهَدْتُ اللهَ وَبَلَّغْتُکُمْ رِسَالَتِي وَمَا عَلَى الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ.

Эй халойиқ, албатта, Мен Аллоҳни гувоҳ қилиб, рисолатимни [элчилик вазифамни] адо этиш учун Унинг амр-фармонини сизларга етказдим. Ва Расулнинг зиммасида эса фақат очиқ-ойдин етказишдир, холос.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، ﴿اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ﴾.

Эй халойиқ, «Аллоҳга ҳақиқий тақво ила тақво қилинглар. Ва фақат мусулмон ҳолингиздагина бу дунёдан ўтинглар» (Оли Имрон сураси/ 102-оят).

Олтинчи қисм: Мунофиқларнинг фитна-бузғунчилигига ишора

مَعاشِرَ النَّاسِ، ﴿آمِنُوا بِاللهِ وَرَسُولِهِ وَالنَّورِ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ مِنْ قَبْلِ أَن نَّطْمِسَ وُجُوهًا فَنَرُدَّهَا عَلَىٰ أَدْبَارِهَا أَوْ نَلْعَنَهُمْ كَمَا لَعَنَّا أَصْحَابَ السَّبْتِ﴾. بِاللهِ مَا عَنَىٰ بِهذِهِ الْآيَةِ إِلَّا قَوْمًا مِنْ أَصْحَابِي أَعْرِفُهُمْ بِأَسْمآئِهِمْ وَأَنْسَابِهِمْ، وَقَدْ أُمِرْتُ بِالصَّفْحِ عَنْهُمْ فَلْيعْمَلْ کُلُّ امْرِئٍ عَلَىٰ مَا يَجِدُ لِعَلِيٍّ فِي قَلْبِهِ مِنَ الْحُبِّ وَالْبُغْضِ.

Эй халойиқ, «юзларни бузиб тескарисига айлантириб юборишимиздан олдин ёки «Шанба эгаларини» [Аллоҳга нисбатан макру ҳийла ишлатган яҳудийларни] лаънатлаганимиздек уларни лаънатлашимиздан олдин Аллоҳга, Унинг Расулига ва унинг билан бирга туширилган Нурга [Қуръонга] иймон келтиринглар» (Нисо сураси/ 47-оят). Аллоҳга қасамки, У бу оят билан мен уларнинг исмлари ва насл-насабларини биладиган фақат бир гуруҳ саҳобаларимнигина назарда тутгандир, холос ва мен уларнинг қилмишларидан воз кечишга буюрилганман. Шундай экан, ҳар бир инсон Алига нисбатан ўз қалбида топадиган севги ва ёки нафрат асосида иш тутсин [ва билсинки, унинг амалининг қадри шунга боғлиқдир].

مَعَاشِرَ النَّاسِ، النُّورُ مِنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ مَسْلُوكٌ فِيَّ ثُمَّ فِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ، ثُمَّ فِي النَّسْلِ مِنْهُ إِلَىٰ الْقآئِمِ الْمَهْدِيِّ الَّذِي يَأْخُذُ بِحَقِّ اللهِ وَبِکُلِّ حَقٍّ هُوَ لَنَا، لِأَنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ قَدْ جَعَلَنَا حُجَّةً عَلَىٰ الْمُقَصِّرِينَ وَالْمُعَانِدِينَ وَالْمُخَالِفِينَ وَالْخَائِنِينَ وَالْآثِمِينَ وَالظَّالِمِينَ وَالْغَاصِبِينَ مِنْ جَمِيعِ الْعَالَمِينَ.

Эй халойиқ, Аллоҳ азза ва жалла томонидан бўлган нур менда кейин Али ибн Абу Толибда, сўнгра унинг наслида то Аллоҳнинг ҳаққини ва биз учун бўлган барча ҳақ-ҳуқуқни ундириб оладиган Қоим [Ҳақни барпо этувчи] Имом Маҳдийгача ўрнашган. Зеро, Аллоҳ азза ва жалла бизни барча оламлардан бўлган сустлик қилувчилар, душманлик қилувчилар, мухолифлар, хоинлар, гуноҳкорлар, золимлар ва ғосиблар [ҳаққимизни тортиб олувчилар] устидан ҳужжат ва далил қилиб қўйган.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، أُنْذِرُکُمْ أَنِّي رَسُولُ اللهِ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِي الرُّسُلُ، أَفَإِنْ مِتُّ أَوْ قُتِلْتُ ﴿انْقَلَبْتُمْ عَلَىٰ أَعْقابِکُمْ؟ وَمَنْ ينْقَلِبْ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ فَلَن يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا ۗ وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ﴾ الصَّابِرينَ. أَلَا وَإِنَّ عَلِيًّا هُوَ الْمَوْصُوفُ بِالصَّبْرِ وَالشُّکْرِ، ثُمَّ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ.

Эй халойиқ, мен сизларни Аллоҳнинг Расули ва Элчиси эканлигим борасида огоҳлантираман. «Шубҳасиз, мендан олдин ҳам элчилар-пайғамбарлар ўтган. Демак, агар мен вафот этсам ёки ўлдирилсам, орқангизга [жоҳиллик давридаги кофирлик ҳолатига] қайтасизларми?! Кимки орқасига қайтса, Аллоҳга ҳеч зарар етказа олмас, [балки фақат ўзига зарар қилади, холос]. Ва Аллоҳ эса [Унинг йўлидан қайтмай] шукр қилувчиларни [ҳамда сабр қилувчиларни] мукофотлайди» (Оли Имрон сураси/ 144-оят). Огоҳ бўлингизким, Али ва ундан кейин унинг наслидан бўлган фарзандларим сабр ва шукр қилиш сифатига эга бўлган кишилардир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، لَاتَمُنُّوا عَلَيَّ بِإِسْلامِکُمْ، بَلْ لَاتَمُنُّوا عَلَى اللهِ فَيُحْبِطَ عَمَلَکُمْ وَيَسْخَطَ عَلَيْکُمْ وَيَبْتَلِيکُمْ بِشُوَاظٍ مِنْ نَارٍ وَنُحَاسٍ، إِنَّ رَبَّکُمْ لَبِالْمِرْصَادِ.

Эй халойиқ, Исломингизни [мусулмон бўлганингизни] менга миннат қилмангиз, балки Аллоҳ таолога ҳам миннат қилмангиз. Оқибат, Аллоҳ амалларингизни нобуд ва пуч қилиб, сизларга ғазаб қилади ва сизларни оловли аланга ва эритилган мисга мубтало қилади. Албатта, Раббинг кузатиб турувчидир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّهُ سَيَکُونُ مِنْ بَعْدِي أَئِمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَىٰ النَّارِ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ لَايُنْصَرُونَ. مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّ اللهَ وَأَنَا بَرِيئَانِ مِنْهُمْ.

Эй халойиқ, мендан кейин сизларни дўзахга чорлайдиган пешволар ва раҳбарлар бўлур ва уларга қиёмат кунида ҳеч бир ёрдам берилмагайдир [ва улар ёлғиз қолурлар]. Эй халойиқ, Аллоҳ ва мен улардан безормиз.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّهُمْ وَأَنْصَارَهُمْ وَأَتْباعَهُمْ وَأَشْيَاعَهُمْ فِي الدَّرْکِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَکَبِّرِينَ. أَلَا إِنَّهُمْ أَصْحَابُ الصَّحِيفَةِ، فَلْيَنْظُرْ أَحَدُکُمْ فِي صَحِيفَتِهِ!!

Эй халойиқ, улар, уларнинг ёрдамчилари, тарафдорлари ва уларга эргашувчилар дўзахнинг энг ёмон ва паст жойида бўлурлар. Ва мутакаббирларнинг жойи нақадар ёмондир. Билингизки, улар саҳифа-китоб эгаларидир. Демак, ҳар бирингиз ўз саҳифасига [қиладиган амаллари саҳифасига] қарасин!!

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنِّي أَدَعُهَا إِمَامَةً وَ وِرَاثَةً فِي عَقِبِي إِلَىٰ يوْمِ الْقِيامَةِ، وَقَدْ بَلَّغْتُ مَا أُمِرتُ بِتَبْليغِهِ حُجَّةً عَلَىٰ کُلِّ حَاضِرٍ وَغَآئِبٍ وَعَلَىٰ کُلِّ أَحَدٍ مِمَّنْ شَهِدَ أَوْ لَمْ يَشْهَدْ، وُلِدَ أَوْ لَمْ يُولَدْ، فَلْيُبَلِّغِ الْحَاضِرُ الْغَائِبَ وَالْوالِدُ الْوَلَدَ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ.

Эй халойиқ, Мен қиёмат кунига қадар Ислом умматига раҳбарлик қилишни имомат-пешволик ва мерос сифатида ўз наслимда қолдираман. Ва энди менга етказиш буюрилган нарсани етказдим, токи бу сўзларим ҳар бир ҳозир бўлган ва ғойиб бўлганларга ҳамда ушбу сўзларимнинг гувоҳи бўлган ёки гувоҳи бўлмаган, туғилган ёки туғилмаган ҳар бир кишига ҳужжат ва қаъий далил бўлсин. Шундай экан, бу сўзларимни ҳозир бўлганлар ғойиб бўлганларга ва оталар фарзандларига қиёмат кунигача етказсинлар.

وَسَيَجْعَلُونَ الْإِمَامَةَ بَعْدِي مُلْکًا وَاغْتِصَابًا، أَلَا لَعَنَ اللهُ الْغَاصِبينَ الْمُغْتَصِبِينَ، وَعِنْدَهَا ﴿سَيَفْرُغُ لَکُمْ أَيُّهَا الثَّقَلانِ وَيُرْسِلُ عَلَيْکُمَا شُوَاظٌ مِنْ نَارٍ وَنُحاسٌ فَلاتَنْتَصِرَانِ﴾.

Мендан кейин имомат ва раҳбарликни подшоликка айлантириб, уни тортиб олурлар. Огоҳ бўлингизким, тортиб олувчилар ва ғорат қилувчиларга [талончиларга] Аллоҳнинг лаънати бўлсин! «Ва албатта, Аллоҳ ўша пайтда [Қиёмат қойим бўлган кунда сизлар билан ҳисоб-китоб қилиш] учун фориғ бўлажакдир, эй инсу жинлар! [У Кунда] сизларнинг устингизга оловдан бир аланга ва эритилган мис юборилур. Шунда сизларга ҳаргиз ёрдам берилмайди» (Ар-Раҳмон сураси/ 31 ва 35-оятлар).

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لَمْ يَکُنْ لِيَذَرَکُمْ عَلَىٰ مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىٰ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ، وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ.

Эй халойиқ, Аллоҳ сизларни мана шу турган ҳолатингизда [яъни ким мўмин-у, ким мунофиқлиги маълум бўлмаган ҳолатда] ташлаб қўймас. Ҳали У нопокни покдан ажратади. Аллоҳ сизларни ғайбдан хабардор қилиб қўймас. (Оли Имрон сурасининг 179-оятига ишорадир).

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّهُ مَا مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا وَاللهُ مُهْلِکُهَا بِتَکْذِيبِهَا قَبْلَ يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَمُمَلِّکُهَا الْإِمَامَ الْمَهْدِيَّ وَاللهُ مُصَدِّقٌ وَعْدَهُ.

Эй халойиқ, ҳеч бир қишлоқ-шаҳар йўқки, Аллоҳ унинг аҳлини ҳақ-у ҳақиқатни ёлғонга чиқаргани сабабли қиёмат кунидан олдин ҳалок қилгувчи ва уни Имом Маҳдийга топширувчи бўлмаса. Албатта, Аллоҳ Ўз ваъдасини амалга оширувчидир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، قَدْ ضَلَّ قَبْلَکُمْ أَکْثَرُ الْأَوَّلِينَ، وَاللهُ لَقَدْ أَهْلَكَ الْأَوَّلِينَ، وَهُوَ مُهْلِكُ الْآخِرِينَ.

Эй халойиқ, сиздан олдин ҳам илгаригиларнинг кўплари адашганлар ва шубҳасиз, Аллоҳ илгаригиларни ҳалок қилган. Ва У кейингиларни [келгусида келадиганларни] ҳам ҳалок қилгувчидир.

قَالَ اللهُ تَعَالَىٰ: ﴿أَلَمْ نُهْلِكِ الْأَوَّلِينَ، ‏ثُمَّ نُتْبِعُهُمُ الْآخِرِينَ، ‏كَذَٰلِكَ نَفْعَلُ بِالْمُجْرِمِينَ،‏ وَيْلٌ يَوْمَئِذٍ لِّلْمُكَذِّبِينَ﴾‏.

Аллоҳ таоло Ўзининг китобида шундай марҳамат қилади: «Ахир Биз аввалгиларни [ўз пайғамбарларини ёлғонга чиқарган умматларни] ҳалок қилмадикми?!Сўнгра кейингиларни ҳам уларга эргаштирурмиз! Биз [кофирлар ва мунофиқлардан иборат] барча жиноятчиларни мана шундай [ҳалок] қилурмиз! Ўша кунда ёлғонга чиқарувчиларнинг ҳолига вой бўлсин!» (Мурсалот сураси/ 16, 17, 18, 19-оятлар).

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّ اللهَ قَدْ أَمَرَنِي وَنَهَانِي، وَقَدْ أَمَرْتُ عَلِيًّا وَنَهَيْتُهُ بِأَمْرِهِ. فَعِلْمُ الْأَمْرِ وَالنَّهْيِ لَدَيْهِ، فَاسْمَعُوا لِأَمْرِهِ تَسْلَمُوا وَأَطِيعُوهُ تَهْتَدُوا وَانْتَهُوا لِنَهْيِهِ تَرشُدُوا، وَصِيرُوا إِلَىٰ مُرادِهِ وَلَا تَتَفَرَّقْ بِکُمُ السُّبُلُ عَنْ سَبيلِهِ.

Эй халойиқ, дарҳақиқат, Аллоҳ Ўз амр-фармони ва наҳйи-қайтаришини менга марҳамат қилди ва мен ҳам Унинг буйруғи билан ушбу амр-фармон ва наҳйи-қайтариш илмини Алига бердим. Демак, Аллоҳнинг амр-фармони ва наҳйи-қайтариш илми Али наздидадир. Шундай экан, Алининг амрига қулоқ солиб таслим бўлинглар. Унга итоат этинглар, натижада ҳидоят бўлгайсиз ва Али сизларни бирор ишдан қайтарганда, қайтинглар, оқибат тўғри йўлни топгайсиз. Унинг кўрсатган йўли ва мақсади сари интилинглар. Турли йўллар сизларни унинг йўлидан адаштирмасин!

Еттинчи қисм: Аҳли Байт (а.с) издошлари ва уларнинг душманлари ҳақида

مَعَاشِرَ النَّاسِ، أَنَا صِرَاطُ الله الْمُسْتَقيمُ الَّذِي أَمَرَکُمْ بِاتِّباعِهِ، ثُمَّ عَلِيٌّ مِنْ بَعْدي. ثُمَّ وُلْدِي مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّةُ الْهُدَىٰ، يَهْدُونَ إِلَى الْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ.

ثُمَّ قَرَأَ: «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ…» إِلَىٰ آخِرِهَا،

Эй халойиқ, Мен Аллоҳ таоло сизларни унга эргашишга буюрган Аллоҳнинг ўша Тўғри Йўлиман. Сўнгра Али мендан кейин Аллоҳнинг ўша Тўғри Йўлидир. Сўнгра Алининг наслидан бўлган менинг фарзандларим Тўғри Йўлнинг пешволаридир. Улар ҳақ ва тўғриликка бошлайдилар ва ҳақ ила хукм этадилар.

Сўнг Пайғамбар ^{(соллаллоҳу алайҳи ва олиҳи васаллам)} Фотиҳа сурасини ўқидилар:

«Бисмиллааҳир Роҳманир Роҳийм. Алҳамдулиллааҳи Роббил ъааламийн. Ар-Роҳманир-Роҳийм» – суранинг охиригача.

وَقَالَ: فِيَّ نَزَلَتْ وَفِيهِمْ وَاللهِ نَزَلَتْ، وَلَهُمْ عَمَّتْ وَإِيَّاهُمْ خَصَّتْ، أُوْلَـٰئِكَ أَوْلِيَآءُ اللهِ الَّذِينَ لَاخَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ، أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللهِ هُمُ الْغَالِبُونَ. أَلَا إِنَّ أَعْدَآئَهُمْ هُمُ السُّفَهَاءُ الْغَاوُونَ إِخْوَانُ الشَّيَاطِينِ يُوحِي بَعْضُهُمْ إِلَىٰ بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا. أَلَا إِنَّ أَوْلِيَآئَهُمُ الَّذِينَ ذَکَرَهُمُ اللهُ فِي کِتَابِهِ، فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ: ﴿لَا تَجِدُ قَوْمًا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ يُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ كَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِيرَتَهُمْ ۚ أُولَٰئِكَ كَتَبَ فِي قُلُوبِهِمُ الْإِيمَانَ وَأَيَّدَهُم بِرُوحٍ مِّنْهُ ۖ وَيُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ۚ أُولَٰئِكَ حِزْبُ اللَّهِ ۚ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾

Сарвари олам сўзларини давом эттириб дедилар: Аллоҳга қасамки, ушбу сура мен ҳақимда ва улар [ўн икки имомлар] ҳақида нозил бўлган. [Шу боис, бу сура] имомларни ўз ичига олиб, уларга аталган. Улар [ўн икки имомлар] Аллоҳнинг валийлари бўлиб, ўшаларгагина ҳеч қандай хавф-қўрқиш йўқ ва улар ғамгин ҳам бўлмагайлар. Огоҳ бўлингиз, чинакам Аллоҳнинг ҳизби [гуруҳигина] ғолибдирлар. Огоҳ бўлингиз, имомларнинг душманлари фаросатсиз гумроҳлар ва шайтонларнинг биродарларидир. Улар одамларни алдаш учун баъзилари баъзиларига латиф-гўзал сўзларни етказишади. Билингизки, Аллоҳ азза ва жалла Ўз китобида имомларнинг ёру-дўстларини зикр қилиб шундай деган: «Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирган қавмнинг Аллоҳга ва Унинг Расулига душманлик қилувчиларга дўстлик қилганларини топмайсан. Агарчи ўша (душман)лар ўз оталари, ёки ўғиллари, ёки ака-укалари ёки қариндош-уруғлари бўлсалар ҳам. Ана ўшаларнинг қалбларига Аллоҳ иймонни битиб қўйган ва уларни Ўз томонидан бўлган бир Руҳ билан қўллагандир. Ва У зот уларни остидан анҳорлар оқиб турган жаннатларга киритур. Унда абадий қолурлар. Аллоҳ улардан рози бўлур. Улар ҳам Аллоҳдан рози бўлурлар. Ана ўшалар, Аллоҳнинг ҳизбидирлар. Огоҳ бўлингизким, албатта, Аллоҳнинг ҳизбигина нажот топгувчидирлар.» (Мужодала сураси/ 22-оят).

أَلَا إِنَّ أَوْلِيائَهُمُ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ وَصَفَهُمُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ: ﴿الَّذِينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبِسُوا إِيمَانَهُم بِظُلْمٍ أُولَٰئِكَ لَهُمُ الْأَمْنُ وَهُم مُّهْتَدُونَ﴾. أَلَا إِنَّ أَوْلِيَائَهُمُ الَّذينَ آمَنُوا وَلَمْ يَرْتَابُوا.

Огоҳ бўлинглар, имомларнинг ёру-дўстлари мўминлар бўлиб, Аллоҳ азза ва жалла уларни васф этиб шундай марҳамат қилган: «Иймон келтирган ва иймонларини зулм (ширк) билан аралаштирмаган кишилар – ана ўшаларгагина хотиржамлик, омонлик бор ва улар ҳидоят топганлардир» (Анъом сураси/ 82-оят). Огоҳ бўлинглар, имомларнинг ёру-дўстлари Аллоҳга ва Унинг Расулига иймон келтирган ва шубҳа қилмаган кишилардир.

أَلَا إِنَّ أَوْلِيَائَهُمُ الَّذِينَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِسَلَامٍ آمِنِينَ، تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِکَةُ بِالتَّسْلِيمِ يَقُولُونَ: سَلَامٌ عَلَيْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِينَ.

Огоҳ бўлинглар, имомларнинг ёру-дўстлари жаннатга тинчлик-омонлик ва салом ила кирадиган кишилардир. Фаришталар уларни салом билан кутиб олиб шундай дерлар: «Сизларга саломлар бўлсин! Дунёда пок бўлгансиз! Демак, жаннатга абадий қолгувчи бўлган ҳолингизда кирингиз» (Зумар сураси/ 73-оят).

أَلَا إِنَّ أَوْلِيَآئَهُمْ، لَهُمُ الْجَنَّةُ يُرْزَقُونَ فِيهَا بِغَيْرِ حِسَابٍ.

Огоҳ бўлинглар, жаннат имомларнинг ёру-дўстлари учундир. Улар у ерда ҳисобсиз ризқланурлар.

أَلَا إِنَّ أَعْدَآئَهُمُ الَّذِينَ يَصْلَوْنَ سَعِيرًا. أَلَا إِنَّ أَعْدَآئَهُمُ الَّذِينَ يَسْمَعُونَ لِجَهَنَّمَ شَهِيقًا وَهِيَ تَفُورُ وَيَرَوْنَ لَهَا زَفِيرًا.

Огоҳ бўлинглар, имомларнинг душманлари дўзахга кирадиганлардир. Огоҳ бўлинглар, шубҳасиз, имомларнинг душманлари [жаҳаннамга ташланганларида] унинг ўкирик фарёдини эшитадиганлардир, ваҳоланки, дўзах қайнаб турган бўлади ва улар жаҳаннамнинг хайқириғини ҳам кўрадилар.

أَلَا إِنَّ أَعْدَآئَهُمُ الَّذِينَ قَالَ اللهُ فِيهِمْ: ﴿كُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَّعَنَتْ أُخْتَهَا ۖ﴾ الآية.

Огоҳ бўлинглар, имомларнинг душманлари шундай кишиларки, Аллоҳ таоло улар ҳақида шундай марҳамат қилган: «Қачонки бир жамоат [дўзахга] кирса, шеригини [уни йўлдан урганларни] лаънатлар» (Аъроф сураси/ 38-оят).

أَلَا إِنَّ أَعْدَآئَهُمُ الَّذِينَ قَالَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ: ﴿كُلَّمَا أُلْقِيَ فِيهَا فَوْجٌ سَأَلَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ،‏ قَالُوا بَلَىٰ قَدْ جَاءَنَا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنَا وَقُلْنَا مَا نَزَّلَ اللَّهُ مِن شَيْءٍ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ كَبِيرٍ﴾ إِلَىٰ قَوْلِهِ: ﴿فَسُحْقًا لِّأَصْحَابِ السَّعِيرِ﴾.

Огоҳ бўлинглар, имомларнинг душманлари шундай кишиларки, Аллоҳ азза ва жалла улар ҳақида шундай марҳамат қилган: «Қачонки жаҳаннамга бир гуруҳ ташланганида унинг қўриқчилари улардан: «Сизларга [дунёда бўлган чоғингизда] бирор огоҳлантирувчи келмаганмиди?», деб сўрайди. Улар дерлар: «Ҳа, дарҳақиқат бизларга огоҳлантирувчи келган эди. Лекин биз [уни] ёлғончига чиқардик ва: «Аллоҳ ҳеч нарса нозил қилган эмас, сизлар фақат катта залолат-гумроҳликдасиз, холос!», деган эдик». У сўзининг давомида марҳамат қилиб айтади: «Энди у дўзахийларга ҳалокат бўлсин!» (Мулк сураси/ 8, 9 ва 11-оятлар).

أَلَا إِنَّ أَوْلِيَآئَهُمُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ، لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ کَبِيرٌ.

Огоҳ бўлинглар, имомларнинг ёру-дўстлари ўз Парвардигорларидан ғойибона-пинҳона қўрқадиганлар бўлиб, улар учун гуноҳларини кечиш ва улкан ажр-мукофот бордир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، شَتَّانَ مَا بَيْنَ السَّعِيرِ وَالْأَجْرِ الْکَبِيرِ.

Эй халойиқ, дўзах олови билан буюк ажр-мукофот ўртасида нақадар узоқ йўл бор!

مَعَاشِرَ النَّاسِ، عَدُوُّنَا مَنْ ذَمَّهُ اللهُ وَلَعَنَهُ، وَوَلِيُّنَا کُلُّ مَنْ مَدَحَهُ اللهُ وَأَحَبَّهُ.

Эй халойиқ, бизнинг душманимиз Аллоҳ уни койиган ва лаънатлаган кишидир ва дўстимиз эса Аллоҳ уни мақтаган ва севган ҳар бир кишидир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، أَلَا وَإِنِّي أَنَا النَّذِيرُ وَعَلِيٌّ الْبَشِيرُ.

Эй халойиқ, огоҳ бўлинглар, албатта, мен огоҳлантиргувчиман ва Али эса башорат бергувчидир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، أَلَا وَإِنِّي مُنْذِرٌ وَعَلِيٌّ هَادٍ.

Эй халойиқ, огоҳ бўлинглар, мен огоҳлантирувчиман ва Али эса ҳидоятчи-тўғри йўлга бошловчидир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ أَلَا وَإِنِّي نَبِيٌّ وَعَلِيٌّ وَصِيِّي.

Эй халойиқ, билингизки, мен Пайғамбарман ва Али эса менинг ворисимдир.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، أَلَا وَإِنِّي رَسُولٌ وَعَلِيٌّ الْإِمَامُ وَالْوَصِيُّ مِنْ بَعْدِي، وَالْأَئِمَّةُ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدُهُ. أَلَا وَإِنِّي وَالِدُهُمْ وَهُمْ يَخْرُجُونَ مِنْ صُلْبِهِ.

Эй халойиқ, огоҳ бўлинглар, шубҳасиз, мен Аллоҳнинг юборган элчисиман ва Али эса мендан кейинги имом ва ворисдир. Алидан кейинги имомлар эса унинг фарзандларидир. Огоҳ бўлингизки, албатта, мен уларнинг отасиман ва лекин улар Алининг наслидан бўладилар.

Саккизинчи қисм: Имом Маҳдий ^{(алайҳис салом)}нинг васфлари ҳақида

أَلَا إِنَّ خَاتَمَ الْأَئِمَةِ مِنَّا الْقَائِمَ الْمَهْدِيَّ.

Огоҳ бўлинглар, шак-шубҳасиз, имомларнинг охиргиси бўлмиш Қоим [Ҳақни барпо этувчи] Маҳдий биздандир.

أَلَا إِنَّهُ الظَّاهِرُ عَلَى الدِّينِ.

Огоҳ бўлинглар, у [Имом Маҳдий] барча динлар устидан ғолиб келур.

أَلَا إِنَّهُ الْمُنْتَقِمُ مِنَ الظَّالِمَينَ.

Огоҳ бўлинглар, албатта, у золимлардан интиқом олувчидир.

أَلَا إِنَّهُ فَاتِحُ الْحُصُونِ وَهَادِمُهَا.

Огоҳ бўлинглар, албатта, у қалъаларни забт этувчи ва уларни бузувчидир.

أَلَا إِنَّهُ غَالِبُ کُلِّ قَبِيلَةٍ مِنْ أَهْلِ الشِّرْكِ وَهَادِيهَا.

Огоҳ бўлинглар, албатта, у барча ширк-куфр аҳли бўлган қабилалар устидан ғолиб бўлувчи ва уларни тўғри йўлга йўлбошчидир.

أَلَا إِنَّهُ الْمُدْرِكُ بِکُلِّ ثَأْرٍ لِأَوْلِيآءِ اللهِ.

Огоҳ бўлинглар, шубҳасиз, у Аллоҳнинг барча валийлари қонининг қасос олувчисидир.

أَلَا إِنَّهُ النَّاصِرُ لِدِينِ اللهِ.

Огоҳ бўлинглар, албатта, у зот Аллоҳ динининг ёрдамчисидир.

أَلَا إِنَّهُ الْغَرَّافُ مِنْ بَحْرٍ عَمِيقٍ.

Огоҳ бўлинглар, албатта, у зот чуқур денгиздан кўп ҳақиқатларни олиб чиқувчидир.

أَلَا إِنَّهُ يَسِمُ کُلَّ ذِي فَضْلٍ بِفَضْلِهِ وَکُلَّ ذِي جَهْلٍ بِجَهْلِهِ.

Огоҳ бўлинглар, шубҳасиз, у зот ҳар бир фазилат эгаси бўлган кишига унинг фазилатига қараб ва ҳар бир жоҳил кишининг жаҳолат ва нодонлигига яраша яхшилик қилур.

أَلَا إِنَّهُ خِيَرَةُ اللهِ وَمُخْتَارُهُ.

Огоҳ бўлинглар, дарҳақиқат, ул зот Аллоҳнинг яхши ва танланган бандасидир.

أَلَا إِنَّهُ وَارِثُ کُلِّ عِلْمٍ وَالْمُحِيطُ بِکُلِّ فَهْمٍ.

Огоҳ бўлинглар, дарҳақиқат, ул зот барча илмларнинг вориси ва барча тушунчаларни қамраб олувчидир.

أَلَا إِنَّهُ الْمُخْبِرُ عَنْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ الْمُشَيِّدُ لِأَمْرِ آيَاتِهِ.

Огоҳ бўлингизки, албатта у зот Парвардигори томонидан хабар берувчи ва Унинг оят-нишоналарини мустаҳкамловчидир.

أَلَا إِنَّهُ الرَّشيدُ السَّدِيدُ.

Огоҳ бўлингизки, албатта у зот рашид [тўғри йўлни кўрсатувчи] ва собитқадам-мустаҳкамдир.

أَلَا إِنَّهُ الْمُفَوَّضُ إِلَيْهِ.

Огоҳ бўлингизки, дарҳақиқат, [оламларни идора этиш ишлари ва уларнинг дину-эътиқодлари] ул зотга топширилгандир.

أَلَا إِنَّهُ قَدْ بَشَّرَ بِهِ مَنْ سَلَفَ مِنَ الْقُرُونِ بَيْنَ يَدَيْهِ.

Огоҳ бўлингизки, шак-шубҳасиз, олдинги асрларда яшаб ўтганлар у зотнинг келишини башорат қилганлар.

أَلَا إِنَّهُ الْبَاقِي حُجَّةً وَلَا حُجَّةَ بَعْدَهُ وَلَا حَقَّ إِلَّا مَعَهُ وَلَا نُورَ إِلَّا عِنْدَهُ.

Огоҳ бўлингизки, дарҳақиқат, ул зот Аллоҳнинг боқий қолувчи ҳужжати бўлиб, ундан кейин бирор ҳужжат бўлмайди.[2] Ҳақу ҳақиқат фақат унинг билан биргадир ва нур-ёруғлик фақат унинг ҳузуридадир, холос.

أَلَا إِنَّهُ لَاغَالِبَ لَهُ وَلَا مَنْصُورَ عَلَيْهِ.

Огоҳ бўлинглар, ҳеч ким ул зотнинг устидан ғолиб кела олмайди ва ул зотга қарши чиқувчига ёрдам берилмайди.

أَلَا وَإِنَّهُ وَلِيُّ اللهِ فِي أَرْضِهِ، وَحَکَمُهُ فِي خَلْقِهِ، وَأَمِينُهُ فِي سِرِّهِ وَعَلَانِيَتِهِ.

Огоҳ бўлингки, шак-шубҳасиз, у зот Аллоҳнинг ер юзидаги валийси, халойиқ орасидаги Унинг ҳукм қилувчиси ва сиру ошкорада Унинг ишончли бандасидир.

Тўққизинчи қисм: Мусулмонларни ҳазрат Алига байъат қилишга чақириш ҳақида

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنِّي قَدْ بَيَّنْتُ لَکُمْ وَأَفْهَمْتُکُمْ، وَهَذَا عَلِيٌّ يُفْهِمُکُمْ بَعْدِي. أَلَا وَإِنِّي عِنْدَ انْقِضَآءِ خُطْبَتِي أَدْعُوکُمْ إِلَىٰ مُصَافَقَتِي عَلَىٰ بَيْعَتِهِ وَالْإِقْرَارِ بِهِ، ثُمَّ مُصَافَقَتِهِ بَعْدِي.

Эй халойиқ, дарҳақиқат, мен сизларга Аллоҳнинг амр-фармонини ошкора баён қилиб, уни сизларга тушунтирдим. Ва бу Али эса мендан кейин Аллоҳнинг амр-фармонини сизларга баён қилиб тушунтиради. Огоҳ бўлингизки, хутбам тугагач сизларни Алига байъат-қасамёд қилиш учун мен билан сўнгра Али билан қўл бериб кўришишга ва унинг пешволигига иқрор бўлишга чақираман.

أَلَا وَإِنِّي قَدْ بَايَعْتُ اللهَ وَعَلِيٌّ قَدْ بَايَعَنِي. وَأَنَا آخِذُکُمْ بِالْبَيْعَةِ لَهُ عَنِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ. ﴿إِنَّ الَّذِينَ يُبَايِعُونَكَ إِنَّمَا يُبَايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ ۚ فَمَن نَّكَثَ فَإِنَّمَا يَنكُثُ عَلَىٰ نَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَوْفَىٰ بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا﴾.

Огоҳ бўлингизки, мен Аллоҳга байъат-қасамёд қилдим ва Али эса менга байъат-қасамёд қилди ва энди мен Аллоҳ азза ва жалла томонидан сизлардан Алининг раҳбарлигини тан олиб унга байъат-қасамёд қилишни талаб этаман.

«[Эй Пайғамбар,] дарҳақиқат, сенга байъат-қасамёд қиладиган кишилар ҳеч шак-шубҳасиз, Аллоҳнинг Ўзига байъат қилган бўлурлар. Аллоҳнинг қўли уларнинг қўллари устидадир. Ким [байъат-қасамёдни] бузса, фақат ўз зиёнига бузади, холос. Ва ким Аллоҳга қилган аҳдига вафо қилса, у ҳолда [Аллоҳ] унга улкан ажр-мукофот ато этур» (Фатҳ сураси/ 10-оят).

Ўнинчи қисм: Ҳалол, ҳаром ва фарз қилинган амаллар ҳақида

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّ الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ مِنْ شَعَائِرِاللهِ، ﴿فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا ۚ وَمَن تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ اللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ﴾.

Эй халойиқ, ҳақиқатан, ҳаж ва умра Аллоҳ таолонинг белги-нишоналаридандир. «Демак, ким Байтуллоҳни ҳаж қилса ёки умра [амалларини] бажарса, у иккисини тавоф қилиши [у иккисининг орасида бориб-келиши] гуноҳ эмас. Ва кимки ўз ихтиёри ва рағбати ила яхшилик қилса, шубҳасиз, Аллоҳ тақдирловчи ва билувчидир» (Бақара сураси/ 158-оят).

مَعَاشِرَ النَّاسِ، حُجُّوا الْبَيْتَ، فَمَا وَرَدَهُ أَهْلُ بَيْتٍ إِلَّا اسْتَغْنَوْا وَأُبْشَرُوا، وَلَا تَخَلَّفُوا عَنْهُ إِلَّا بَتَرُوا وَافْتَقَرُوا.

Эй халойиқ, Аллоҳнинг уйини [Байтуллоҳни] ҳаж қилинглар. Ҳеч бир хонадон аҳли у ерга кирмади, илло беҳожат бўлиб хушхабар олди ва ундан [Байтуллоҳдан] юз ўгирганлар эса фақат бенасиб ва эҳтиёжманд бўлиб қолдилар, холос.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، مَا وَقَفَ بِالْمَوْقِفِ مُؤْمِنٌ إِلَّا غَفَرَ اللهُ لَهُ مَا سَلَفَ مِنْ ذَنْبِهِ إِلَىٰ وَقْتِهِ ذَالِكَ، فَإِذَا انْقَضَتْ حَجَّتُهُ اسْتَأْنَفَ عَمَلَهُ.

Эй халойиқ, мўмин киши туриш ўринларида [Арофат, Машъар, Мино заминларида] турмайди, магар Аллоҳ таоло унинг ўтмишдан то шу вақтга қадар қилган гуноҳларини кечиради. Демак, унинг ҳажи тугач [гуноҳлардан пок бўлган ҳолда] ўз ишини аввалдан бошлайди.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، الْحُجّاجُ مُعَانُونَ وَنَفَقَاتُهُمْ مُخَلَّفَةٌ عَلَيْهِمْ وَاللهُ لَا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنينَ.

Эй халойиқ, ҳожилар [Аллоҳ томонидан] ёрдам берилиб, уларнинг сарф-ҳаражатлари қопланиб ўзларига қайтарилади. Ва Аллоҳ яхши амал қилувчиларнинг ажрини зое қилмас.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، حُجُّوا الْبَيْتَ بِکَمَالِ الدِّينِ وَالتَّفَقُّهِ، وَلَا تَنْصَرِفُوا عَنِ الْمَشَاهِدِ إِلَّا بِتَوْبَةٍ وَإِقْلَاعٍ.

Эй халойиқ, Байтуллоҳни диний комиллик ва чуқур илм ила зиёрат этиб ҳаж қилинглар ва зиёратгоҳлардан фақат тавба қилиш ва [гуноҳлардан] тийилиш билангина қайтинглар.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، أَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ کَمَا أَمَرَکُمُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ، فَإِنْ طَالَ عَلَيْکُمُ الْأَمَدُ فَقَصَّرْتُمْ أَوْ نَسِيتُمْ فَعَلِيٌّ وَلِيُّکُمْ وَمُبَيِّنٌ لَکُمْ، الَّذِي نَصَبَهُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ لَکُمْ بَعْدِي أَمِينَ خَلْقِهِ. إِنَّهُ مِنِّي وَأَنَا مِنْهُ، وَهُوَ وَمَنْ تَخْلُفُ مِنْ ذُرِّيَّتِي يُخْبِرُونَکُمْ بِمَا تَسْأَلوُنَ عَنْهُ وَيُبَيِّنُونَ لَکُمْ مَا لَا تَعْلَمُونَ.

Эй халойиқ, Аллоҳ азза ва жалла сизларга буюрганидек намоз тўкис адо этинг ва закот беринг. Демак, агар сизга узоқ вақт ўтиб кетса-ю, сиз сустлик қилсангиз ёки унутиб қўйсангиз, бас Али сизнинг йўлбошчингиз ва сизга ошкора баён этувчидир. Али шундай кишики, Аллоҳ азза ва жалла уни мендан кейин сизлар учун Ўзининг яратганлари орасида ишончли бандаси этиб тайинлади. Ҳақиқатан, Али мендан ва мен эса унданман. Али ва унинг ўринбосарлари бўлган фарзандларим сиз сўраган саволларингизга жавоб бериб, сизни огоҳ этурлар ва билмаганларингизни сизга баён қилиб ўргатурлар.

أَلَا إِنَّ الْحَلالَ وَالْحَرامَ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ أُحْصِيهِمَا وَأُعَرِّفَهُمَا فَآمُرُ بِالْحَلالِ وَ اَنهَىٰ عَنِ الْحَرامِ فِي مَقَامٍ وَاحِدٍ، فَأُمِرْتُ أَنْ آخُذَ الْبَيْعَةَ مِنْکُمْ وَالصَّفْقَةَ لَکُمْ بِقَبُولِ مَا جِئْتُ بِهِ عَنِ اللهِ عَزَّوَجَلَّ فِي عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَالأَوْصِيَآءِ مِنْ بَعْدِهِ الَّذِينَ هُمْ مِنِّي وَمِنْهُ إمَامَةٌ فيهِمْ قائِمَةٌ، خَاتِمُهَا الْمَهْدِيُّ إِلَىٰ يَوْمٍ يَلْقَى اللهَ الَّذِي يُقَدِّرُ وَيَقْضِي.

Огоҳ бўлинглар, ҳалол ва ҳаромлар, мен уларни санаб чиқиб, сизларга таништиришимдан ҳам кўпроқдир ва мен бу ерда бир вақтнинг ўзида ҳалолга буюриб, ҳаромдан қайтараман. Шундай экан, мен мўминлар амири Али ва ундан кейинги ворислар ҳақида Аллоҳ азза ва жалла томонидан олиб келган нарсамни қабул қилиш билан сизлардан байъат-қасамёд ва аҳд-паймон олишга буюрилдим. Улар [имомлар] мен томонимдан ва Аллоҳ томонидан бўлган зотлардир. Имомат ва пешволик уларда барқарордир ва имомларнинг охиргиси Маҳдийдир ҳамда имоматнинг барқарорлиги Имом Маҳий барча нарсаларни белгилаб ҳукм қилувчи Аллоҳ таоло билан учрашадиган кунга қадар давом этур.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، وَکُلُّ حَلَالٍ دَلَلْتُکُمْ عَلَيْهِ وَکُلُّ حَرَامٍ نَهَيْتُکُمْ عَنْهُ فَإِنِّي لَمْ أَرْجِعْ عَنْ ذَالِكَ وَلَمْ أُبَدِّلْ. أَلَا فَاذْکُرُوا ذَالِكَ وَاحْفَظُوهُ وَتَوَاصَوْا بِهِ، وَلَا تُبَدِّلُوهُ وَلَا تُغَيِّرُوهُ. أَلَا وَإِنِّي أُجَدِّدُ الْقَوْلَ: أَلَا فَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ وَأْمُرُوا بِالْمَعْروفِ وَانْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ.

Эй халойиқ, мен сизларни ҳар бир ҳалол бўлган нарса томон етакладим ва ҳар бир ҳаром қилинган нарсадан сизларни қайтардим ва албатта, мен бу айтганларимдан қайтмасман ёки уларни ўзгартирмагайман. Огоҳ бўлингки, уларни [шариат қонун-қоидаларини] ёдда тутинг ва сақлаб қолинг ҳамда бир-бирингизга уларга амал қилишни тавсия қилинг ва зинҳор уларни ўзгартирманг. Огоҳ бўлингки, мен яна қайта айтаман: уйғонинг! Намозни тўкис адо этинг, закот беринг ва яхшиликка буюриб ёмонликдан қайтаринг.

أَلَا وَإِنَّ رَأْسَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ أَنْ تَنْتَهُوا إِلَىٰ قَوْلي وَتُبَلِّغُوهُ مَنْ لَمْ يحْضُرْ وَ تَأْمُروُهُ بِقَبُولِهِ عَنِّي وَتَنْهَوْهُ عَنْ مُخَالَفَتِهِ، فَإِنَّهُ أَمْرٌ مِنَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ وَمِنِّي. وَلَا أَمْرَ بِمَعْروفٍ وَلَا نَهْيَ عَنْ مُنْکَرٍ إِلَّا مَعَ إِمَامٍ مَعْصُومٍ.

Ва билингизки, амри маъруфнинг [яхшиликка буюришнинг] асоси менинг [имомат ва пешволик ҳақида] бу айтганларимга етишингиз ва сўзларимни ҳозир бўлмаган ғойиб кишиларга етказишингиз, уларга менинг ушбу сўзларимни қабул қилишни буюришингиз ва уларни менинг бу сўзларимга қарши чиқишдан қайтаришингиздир. Зеро, менинг бу сўзим Аллоҳ азза ва жалла томонидан ва менинг томонимдандир. Ҳар бир амри маъруф [яхшиликка буюриш] ва ҳар бир наҳий мункар [ёмонликдан қайтариш] фақат маъсум имом билангина амалга ошади.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، الْقُرْآنُ يُعَرِّفُکُمْ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ بَعْدِهِ وُلْدُهُ، وَعَرَّفْتُکُمْ أَنَّهُمْ مِنِّي وَمِنْهُ، حَيْثُ يَقُولُ اللهُ فِي کِتَابِهِ: ﴿وَجَعَلَهَا كَلِمَةً بَاقِيَةً فِي عَقِبِهِ﴾. وَقُلْتُ: «لَنْ تَضِلُّوا مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِمَا»

Эй халойиқ, Қуръони карим сизларга Алидан кейинги имомлар унинг фарзандлари эканлигини маълум қилади ва мен сизларга ўша имомлар мендан ва Алидан эканлигини маълум қилдим. Зероки, Аллоҳ таоло Ўз китобида шундай марҳамат қилади: «Ва [Иброҳим] уни [имомат ва пешволикни] у ўз ортидан зурриётига боқий қолгувчи қилди» (Зухруф сураси/ 28-оят) ва мен ҳам: «Токи, Қуръон ва имомларни маҳкам ушларкансиз, зинҳор йўлдан озмагайсиз», – деб айтганман.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، التَّقْوَىٰ، التَّقْوَىٰ، وَاحْذَرُوا السَّاعَةَ کَمَا قَالَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ: ﴿إِنَّ زَلْزَلَةَ السَّاعَةِ شَيْءٌ عَظِيمٌ﴾. اُذْکُرُوا الْمَمَاتَ وَالْمَعَادَ وَالْحِسَابَ وَالْمَوَازِينَ وَالْمُحَاسَبَةَ بَيْنَ يدَيْ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَالثَّوابَ وَالْعِقَابَ. فَمَنْ جَآءَ بِالْحَسَنَةِ أُثِيبَ عَلَيْهَا وَمَنْ جَآءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَيْسَ لَهُ فِي الْجِنَانِ نَصِيبٌ.

Эй халойиқ, тақво йўлини, тақво йўлини тутингиз ва Аллоҳ азза ва жалла марҳамат қилганидек: «Албатта, қиёмат кунининг зилзиласи улуғ-даҳшатли нарсадир» (Ҳаж сураси/ 1-оят) ва қиёмат кунининг қийинчиликларидан ҳазар қилингиз [қўрқингиз]. Ўлимни, қайта тирилишни, ҳисоб-китобни, амалларнинг тарозиларга қўйилишини, оламлар Парвардигорининг ҳузуридаги ҳисоб-китобни, ажр-мукофотни ва жазони эслангиз. Кимки яхши амаллар келтирса, ажр-савоб олади ва кимда-ким ёмонлик қилса, унинг учун жаннатдан бирор насиба бўлмайди.

Ўн биринчи қисм: Ҳаммадан байъат-қасамёд олмоқлик ҳақида

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّکُمْ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُصَافِقُونِي بِکَفٍّ وَاحِدٍ فِي وَقْتٍ وَاحِدٍ، وَقَدْ أَمَرَنِي اللهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ آخُذَ مِنْ أَلْسِنَتِکُمُ الْإِقْرَارَ بِمَا عَقَّدْتُ لِعَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ، وَلِمَنْ جَاءَ بَعْدَهُ مِنَ الْأَئِمَّةِ مِنِّي وَمِنْهُ، عَلَىٰ مَا أَعْلَمْتُکُمْ أَنَّ ذُرِّيتِي مِنْ صُلْبِهِ.

Эй халойиқ, сиз бир вақтнинг ўзида менинг бир қўлимни ушлаб байъат-қасамёд қилиш учун жуда кўп сондасиз. Шундай экан, Аллоҳ азза ва жалла менга амирул мўминин Алининг, шунингдек, мен ва Али наслидан бўлган ундан кейинги имомларнинг вилояти ва пешволиги тўғрисидаги аҳд-паймонни мустаҳкамлашим учун сизларнинг тилларингиздан иқрор олишни буюрди. Сизларга эълон қилиб айтганимдек, менинг авлодларим унинг наслидандир.

فَقُولُوا بِأَجْمَعِکُمْ: «إِنَّا سَامِعُونَ مُطِيعُونَ رَاضُونَ مُنْقَادُونَ لِمَا بَلَّغْتَ عَنْ رَبِّنَا وَرَبِّكَ فِي أَمْرِ إِمَامِنَا عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَمَنْ وُلِدَ مِنْ صُلْبِهِ مِنَ الْأَئِمَّةِ. نُبَايِعُكَ عَلَىٰ ذَالِكَ بِقُلُوُبِنَا وَأَنْفُسِنَا وَأَلْسِنَتِنَا وَأَيْدِينَا. عَلَىٰ ذَالِكَ نَحْيَىٰ وَعَلَيْهِ نَمُوتُ وَعَلَيْهِ نُبْعَثُ. وَلَا نُغَيِّرُ وَلَا نُبَدِّلُ، وَلَا نَشُكُّ وَلَا نَجْحَدُ وَلَا نَرْتَابُ، وَلَا نَرْجِعُ عَنِ الْعَهْدِ وَلَا نَنْقُضُ الْمِيثَاقَ.

Демак, ҳаммаларингиз айтингиз:

«Албатта, биз сўзларингизни эшитиб, унга итоат этувчимиз ва ундан рози бўлиб, Раббимиз ва Раббингиз томонидан Имомимиз Амирул мўминин Алининг ва ул зот наслидан туғиладиган имомларнинг имомат ва пешволиги ҳақида бизга етказган амр-фармонингизга таслим бўлувчимиз. Ушбу ҳақиқат асосида қалбимиз, жонимиз, тилимиз ва қўлларимиз билан сизга байъат-қасамёд этамиз. Биз ушбу аҳд-паймон асосида яшаймиз, унинг устида ўламиз ва шу эътиқод билан қайта тириламиз. Ва биз уни ҳеч қачон ўзгартирмаймиз, алмаштирмаймиз, унда шубҳаланмаймиз ва уни инкор ҳам этмаймиз ҳамда ушбу аҳду паймонимиздан қайтмай, уни бузмаймиз ҳам.

وَعَظْتَنَا بِوَعْظِ اللهِ فِي عَلِيٍّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَالْأَئِمَّةِ الَّذِينَ ذَکَرْتَ مِنْ ذُرِّيتِكَ مِنْ وُلْدِهِ بَعْدَهُ، الْحَسَنِ وَالْحُسَينِ وَمَنْ نَصَبَهُ اللهُ بَعْدَهُمَا. فَالْعَهْدُ وَالْمِيثَاقُ لَهُمْ مَأْخُوذٌ مِنَّا، مِنْ قُلُوبِنَا وَأَنْفُسِنَا وَأَلْسِنَتِنَا وَضَمَائِرِنَا وَأَيْدِينَا. مَنْ أَدْرَکَهَا بِيَدِهِ وَإِلَّا فَقَدْ أَقَرَّ بِلِسَانِهِ، وَلَا نَبْتَغِي بِذَالِكَ بَدَلًا وَلَا يَرَى اللهُ مِنْ أَنْفُسِنَا حِوَلًا. نَحْنُ نُؤَدِّي ذَالِكَ عَنْكَ الدَّانِي وَالْقَاصِي مِنْ اَوْلَادِنا وأَهَالِينَا، وَنُشْهِدُ اللهَ بِذالِكَ وَکَفَىٰ بِاللهِ شَهِيدًا وَأَنْتَ عَلَيْنَا بِهِ شَهِيدٌ»

[Эй Расулуллоҳ,] сиз бизни Аллоҳнинг ваъзу насиҳати ила мўминлар амири Али ҳамда ул зот фарзанлари ва наслингиздан бўлган айтганингиз имомлар, Ҳасан ва Ҳусайн ва у иккаласидан кейинги Аллоҳ тайин этган зотлар ҳақида панд-насиҳат қилдингиз. Демак, улар [имомлар] учун аҳд-паймон биздан, бизнинг қалбимиздан, жонимиздан, тилимиздан, виждонимиздан ва қўлларимиздан олинди. Ким қила олса, қўли билан байъат қилади, акс ҳолда тили билан иқрор бўлади. Ва биз ҳеч қачон бу аҳд-паймонни ўзгартиришга интилмаймиз ва Аллоҳ таоло [бу борада] бизнинг қалбимизда ўзгариш кўрмас. Биз бу аҳд-паймонни сизнинг номингиздан фарзандларимиз ва қариндош-уруғларимиздан узоқ ва яқинларга етказамиз ва Аллоҳни бунга гувоҳ қилурмиз. Гувоҳлик учун Аллоҳнинг Ўзи кифоядир ва сиз эса бизнинг бу иқроримизга гувоҳсиз».

مَعَاشِرَ النَّاسِ، مَا تَقُولُونَ؟ فَإِنَّ اللهَ يَعْلَمُ کُلَّ صَوْتٍ وَخَافِيَةَ کُلِّ نَفْسٍ، ﴿فَمَنِ اهْتَدَىٰ فَلِنَفْسِهِ ۖ وَمَن ضَلَّ فَإِنَّمَا يَضِلُّ عَلَيْهَا ۖ﴾، وَمَنْ بَايَعَ فَإِنَّما يُبَايِعُ اللهَ، ﴿يدُ اللهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ﴾.

Эй халойиқ, нима дейсиз? Дарҳақиқат, Аллоҳ таоло ҳар бир товушни эшитади ва қалблардаги ҳар бир сирни билади. «Бас, ким ҳидоят йўлига юрса, ўз фойдасига юрган бўлур. Ким залолатга кетса, фақат ўзининг зиёнига адашган бўлур» (Зумар сураси/ 42-оят). Ким байъат-қасамёд қилса, фақат Аллоҳгагина байъат-қасамёд қилган бўлади. «Аллоҳнинг қўли уларнинг қўллари устидадир» (Фатҳ сураси/ 10-оят).

مَعَاشِرَ النَّاسِ، فَبَايَعُوا اللهَ وَبَايَعُونِي وَبَايَعُوا عَلِيًّا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْحَسَنَ وَالْحُسَينَ وَالْأَئِمَّةَ (مِنْهُمْ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ) کَلِمَةً باقِيةً.

Эй халойиқ, энди Аллоҳ таолога байъат-қасамёд қилингиз ва менга байъат-қасамёд қилингиз ҳамда амирул мўминин Алига, Ҳасан ва Ҳусайнга ва улардан бўлган имомларга бу дунё ва охиратда боқий қолувчи белги-нишона сифатида байъат-қасамёд қилингиз.

يُهْلِكُ اللهَ مَنْ غَدَرَ وَيَرْحَمُ مَنْ وَفَىٰ، ﴿فَمَن نَّكَثَ فَإِنَّمَا يَنكُثُ عَلَىٰ نَفْسِهِ ۖ وَمَنْ أَوْفَىٰ بِمَا عَاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا﴾.

Аллоҳ таоло аҳд-паймонини бузганларни ҳалок қилади ва вафодор қолганларни эса Ўз раҳматига олади. «Ким [байъат-қасамёдни] бузса, фақат ўз зиёнига бузади, холос. Ва ким Аллоҳга қилган аҳдига вафо қилса, у ҳолда [Аллоҳ] унга улкан ажр-мукофот ато этур» (Фатҳ сураси/ 10-оят).

مَعَاشِرَ النَّاسِ، قُولُوا الَّذِي قُلْتُ لَکُمْ وَسَلِّمُوا عَلَىٰ عَلِيٍّ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِينَ، وَقُولُوا: ﴿سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا ۖ غُفْرَانَكَ رَبَّنَا وَإِلَيْكَ الْمَصِيرُ﴾، وَقُولُوا: ﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَٰذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ ۖ﴾ الآية.

Эй халойиқ, сизларга айтганимни айтинглар ва Алига мўминлар амири унвони билан салом беринглар ва айтинглар: «Эшитдик ва итоат қилдик, эй Раббимиз мағфаратингни сўраймиз ва қайтиб бориш Сенинг ҳузуринггадир» (Бақара сураси/ 285-оят). Ва яна айтинглар: «Бизни шунга ҳидоят қилган Аллоҳга ҳамду-санолар бўлсин, агар Аллоҳ бизни ҳидоят қилмаганида, ҳаргиз ўзимиз йўл топа олмас эдик» (Аъроф сураси/ 43-оят).

مَعَاشِرَ النَّاسِ، إِنَّ فَضَائِلَ عَليِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عِنْدَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ – وَقَدْ أَنْزَلَهَا فِي الْقُرْآنِ – أَکْثَرُ مِنْ أَنْ أُحْصِيهَا فِي مَقَامٍ وَاحِدٍ، فَمَنْ أَنْبَاَکُمْ بِهَا وَعَرَفَهَا فَصَدِّقُوهُ.

Эй халойиқ, дарҳақиқат, Али ибн Абу Толибнинг Аллоҳ азза ва жалла наздидаги фазилатлари – У уларни Қуръонда нозил қилган – мен уларни бир жойда санаб айтишимдан ҳам кўпроқдир. Бас, ким Алининг фазилатлари ҳақида сизга хабар берса ва уларни таниса, ундай кишини тасдиқланг.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، مَنْ يُطِعِ اللهَ وَرَسُولَهُ وَعَلِيًّا وَالْأَئِمَةَ الَّذِينَ ذَکَرْتُهُمْ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظيمًا.

Эй халойиқ, ким Аллоҳга, Унинг Расулига ва Алига ҳамда мен зикр қилган имомларга бўйсунса, шак-шубҳасиз буюк нажотга эришибдир. (Аҳзоб сурасининг 71-оятига ишора)

مَعَاشِرَ النَّاسِ، السَّابِقُونَ إِلَىٰ مُبَايَعَتِهِ وَمُوَالَاتِهِ وَالتَّسْلِيمِ عَلَيْهِ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِينَ أُوْلَـٰئِكَ هُمُ الْفَائزُونَ فِي جَنَّاتِ النَّعيمِ.

Эй халойиқ, Алига байъат-қасамёд қилиш, у зотнинг вилоят ва пешволигини қабул этиш ва у зотга “Амирул мўминлар” унвони билан салом беришга пешқадам бўлгувчилар, ана ўшалар нажот топиб, жаннатнинг ноз-неъмат боғларида бўлурлар.

مَعَاشِرَ النَّاسِ، قُولُوا مَا يَرْضَى اللهُ بِهِ عَنْکُمْ مِنَ الْقَوْلِ، فَإِنْ تَکْفُرُوا أَنْتُمْ وَمَنْ فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا فَلَنْ يُضُرَّ اللهَ شَيْئًا.

Эй халойиқ, Аллоҳ сизлардан рози бўладиган сўзнигина айтинглар. Демак, агар сиз ва бутун ер юзидагилар куфр келтирсангиз, Аллоҳга бирор зарар-зиён етмагай.

اللَّهمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِينَ بِمَا أَدَّيْتُ وَأَمَرْتُ وَاغْضِبْ عَلَى الْجَاحِدِينَ الْکَافِرِينَ، وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ.

Эй Аллоҳим, айтганларим ва буюрганларимга иймон келтирганларни кечиргин. Ва кофир бўлмиш инкор этувчиларга эса ғазаб қилгин! Оламларнинг Рабби бўлмиш Аллоҳга ҳамду-санолар бўлсин.

Шуни айтиш керакки, юқорида келтирилган Ғадир хутбасининг тўлиқ матни пайғамбаримиз Муҳаммад Расулуллоҳ ^{(саллаллоҳу алайҳи ва олиҳи васаллам)}дан қуйидаги уч йўл, яъни уч кишидан иборат ривоят қилувчи орқали ривоят қилиб айтилган:

1. Бешинчи пешвоимиз имом Муҳаммад Боқир ^{(алайҳис салом)} ривояти,
2. Ҳузайфа ибн Ямон ривояти,
3. Зайд ибн Арқам ривояти.

Ғадир хутбасининг тўлиқ матни қуйидаги китобларда келтирилган:

1. Ибн Фаттол Нийшобурий, «Равзатул-Вааъизийн», 1-жилд, 89-бет.
2. Табарсий, «Ал-Иҳтижааж», 1-жилд, 66-бет.
3. Ибн Товус, «Ал-Яқийн», 343-бет.
4. Аламул Ҳудо, «Нузҳатул-киром», 1-жилд, 186-бет.
5. Ибн Товус, «Ал-Иқбол», 454 ва 456-бетлар.
6. Али ибн Юсуф Ҳиллий, «Ал-Ъудадул Қавийяҳ», 169-бет.
7. Ибн Товус, «Ат-Таҳсийн», 587-бет.
8. Али ибн Юсуф Баёзий, «Ас-Сиротул мустақийм», 1-жилд, 301-бет.
9. Ҳусайн ибн Жабур, «Наҳжул иймон», 26 ва 34-бетлар.

Кўрсаткичлар:

[1]. Қуръонда икки хил оят бор: 1. Муҳкам оятлар. Улар аниқ ва равшан маънога эга бўлган оятлардир. Бундай оятлар тафсир қилишни талаб этади, уларга Уммул Китоб, яъни Қуръоннинг онаси дейилган. Уларни Қуръоннинг қалби деб ҳам аташ мумкин. Иккинчи қисм эса Муташобиҳ оятлардир. Бундай оятлар изоҳлаш ва ёритишни талаб қилади ва бу ишга «таъвил» дейилади. Муҳкам оятлар тафсир қилишни талаб этса, Муташобиҳ оятлар эса таъвил қилишни талаб қилади.

[2]. Ушбу таъбир фақат Имом Маҳдий Аллоҳнинг ҳужжати эканлигини баён қилиш учун келтирилган, холос ва бошқа имомларнинг ражъати, яъни қайтиш қилишлари ҳақида бирор назарга эга эмас. Зеро, улар Аллоҳ таолонинг олдинги ҳужжатлари бўлиб, албатта, бу дунёга қайтиш қиладилар.

Ғадийр Хум хутбасининг тўлиқ матнини шу ердан юклаб олишингиз мумкин.

Маълумотнинг ўлчами: 1.33 МБ (1,398,392 байт)

NAJOTKEMASI.NET – Халқаро Исломий Ахборот ва Тадқиқот Марказида тайёрланди.