Home / Долзарб мавзулар / Исломда илм-маърифат / Илм ва маърифатнинг натижа ва оқибатлари ҳақида

Илм ва маърифатнинг натижа ва оқибатлари ҳақида

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Шубҳасиз, тўла-теран ва мукаммал ҳолда шаклланган, инсоннинг нафси ва бутун жонига сингган илм ва маърифатнинг натижа ва оқибатлари мавжуд бўлиб, улар ҳақиқий билим ва маърифатнинг табиий натижалари ҳисобланадилар. Шунга асосан, ҳар қаерда бундай маърифат шаклланса, табиий ҳолда бу натижалар ва оқибатлар унинг билан бирга юзага чиқади. Ушбу натижа ва оқибатларни Қуръон нигоҳидан кўриб чиқамиз:

1. Мустаҳкамлик ва Ҳаракатчанлик:

يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتَالِ ۚ إِن يَكُن مِّنكُمْ عِشْرُونَ صَابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ ۚ وَإِن يَكُن مِّنكُم مِّائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لَّا يَفْقَهُونَ ﴿٦٥

«Эй Пайғамбар, мўминларни жангга чорла! Агар сизлардан йигирмата сабрли киши бўлса, икки юзта [душманни] енгади. Агар сизлардан юз киши бўлса, кофир бўлганлардан мингтасини енгади. Бу улар [ҳақни] тушунмайдиган қавм бўлганлари сабаблидир» (Анфол сураси, 65-оят).

Мўминлар амири ҳазрати Али (алайҳис салом) бу борада айтадилар:

قال الإمام أمير المؤمنين عليٌّ عليه السلام: … اطرح عنك واردات الهموم، بعزائم الصّبر و حسن اليقين ..

«Мустаҳкам сабр ва яхши ишонч билан қалбингга кириб келган ғам-қайғуларни ўзингдан узоқлаштир».

Манба: Наҳжул Балоға, 27-мактуб.

2. Қийинчиликларни енгиш:

وَمَا لَنَا أَلَّا نَتَوَكَّلَ عَلَى اللَّـهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا ۚ وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَىٰ مَا آذَيْتُمُونَا ۚ وَعَلَى اللَّـهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُتَوَكِّلُونَ ﴿١٢

«Нима учун биз Аллоҳга таваккал қилмас эканмиз?! Ҳолбуки, У бизларни йўлимизга ҳидоят қилди. Бизга берган озорларингизга, албатта, сабр қилурмиз. Таваккал қилувчилар ёлғиз Аллоҳгагина таваккал қилсинлар» (Иброҳим сураси, 12-оят).

Мўминлар амири ҳазрати Али (алайҳис салом) бу борада айтадилар:

قال الإمام أمير المؤمنين عليٌّ عليه السلام: «العلم حِرزٌ»

«Илм мустаҳкам қалъадир».

Манба: Ғурарул ҳикам, 14-ҳадис.

3. Илм-Маърифатнинг амалга олиб келиши:

قال الإمام أمير المؤمنين عليٌّ عليه السلام: «كمال العلم العمل»

«Илмнинг камоли (мукаммаллиги) амалдир».

Манба: Ғурарул ҳикам, 249-ҳадис.

4. Ижтимоий уйғониш:

قال الامام الصَّادق عليه السلام: «العالم بزمانه لا تهجم عليه اللّوابس»

«Ўз замонасидан огоҳ бўлган киши шубҳалар ва адашишлар ҳужуми остида қолмайди».

Манба: Туҳафул-уқул, 261-бет.

5. Ўзини тузатиш (таҳзийбун-нафс) учун тайёргарлик:

Инсоннинг қўлга киритган билим ва маърифати ўзини тузатиш ва нафсини ислоҳ қилишга олиб келиши керак. Бу борада мўминлар амири ҳазрати Али (алайҳис салом) айтганларини кўздан кечирамиз:

قال الإمام أمير المؤمنين عليٌّ عليه السلام: «كلَّما زاد علم الرَّجل زادت عنايته بنفسه، و بذل في رياضتها و صلاحها جهده»

«Кишининг билими ҳар қанча ошса, унинг ўзига бўлган эътибори (ўз нафсини ислоҳ қилиши) ортади ҳамда нафсини тийиш ва тузатиш йўлида ўз саъй-ҳаракатини сарфлайди».

Манба: Ғурарул-ҳикам, 248-ҳадис.

NAJOTKEMASI.NET – Халқаро Исломий Ахборот ва Тадқиқот Марказида тайёрланди.
Share

Check Also

Ислом умматининг 73 фирқага бўлиниши ҳақидаги ҳадиснинг таҳлили (6)

БИСМИЛЛААҲИР РОҲМАНИР РОҲИЙМ Демак, Ҳоким Нисобурий ўзининг «Ал-Мустадраку алас-саҳийҳайн» китобида Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва олиҳи …

Fikr bildirish

Email manzilingiz chop etilmaydi. Majburiy bandlar * bilan belgilangan

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.